ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ Η υπηρεσία μας στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων της (N.4519/2018 ΦΕΚ Α’ 25/2018 «Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών») και λαμβάνοντας υπόψη το νομοθετικό πλαίσιο (όπως αυτό αναφέρεται στο σημείο 2 του παρόντος), γνωμοδοτεί ως εξής: Το αναφερόμενο στο θέμα έργο αφορά σε κατασκευή και λειτουργία Νέου Σταθμού Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας με καύσιμο φυσικό αέριο ισχύος 665 MW. Ο Σταθμός θα εγκατασταθεί σε γήπεδο παραπλεύρως της βιομηχανικής μονάδας αλουμίνας –αλουμινίου (ΑτΕ), της μονάδας Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού-Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (ΣΗΘΥΑ) ισχύος 334MWe και του Ανεξάρτητου Σταθμού παραγωγής Ηλεκτρικής ενέργειας (ΑΣΗ) 444,48MW στη θέση Άγιος Νικόλαος του Δήμου ΔίστομουΑράχοβας-Αντίκυρας της Π.Ε. Βοιωτίας . Τα προτεινόμενα έργα αφορούν: • Αεριοστρόβιλο ισχύος 538MWe, λέβητα ανάκτησης θερμότητας καυσαερίων για την παραγωγή υπέρθερμου ατμού τριών βαθμίδων πίεσης, ατμοστρόβιλο ισχύος 237MWe, μία τριφασική σύγχρονη γεννήτρια ονομαστικής, συμπυκνωτή, απαεριωτή και τα κυκλώματα νερού, ατμού, θαλασσινού νερού (κλειστό με πύργους ψύξης), αέρα καύσης και καυσαερίων. • Kαπνοδόχο διαμέτρου περίπου 9,2m και ύψους 50m. • Συστοιχία πύργων ψύξης με θαλασσινό νερό. • Βοηθητικές εγκαταστάσεις Η θέση του έργου, σύμφωνα με την Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, απέχει 100 μέτρα από προστατευόμενη περιοχή (ωστόσο λειτουργικά τμήματα της μονάδας εμπίπτουν στην προστατευόμενη περιοχή του Κορινθιακού όπως οι αγωγοί αποβλήτων και άντλησης θαλασσινού νερού) του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου Natura 2000 σύμφωνα με το σχετ. 6, ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης ΕΖΔ με κωδική ονομασία GR2530007 «ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ». Η περιοχή είναι σημαντική κυρίως για τους οικοτόπους του Παραρτήματος Ι της ΚΥΑ Η.Π.14849/853/Ε103/4.4.2008 με κωδικό: 1110 – Αμμοσύρσεις, 1170 – Ύφαλοι, 1120* – Εκτάσεις θαλάσσιας βλάστησης με Posidonia, 1150* – Παράκτιες Λιμνοθάλασσες καθώς και τα είδη πανίδας του Παραρτήματος ΙΙ της ΚΥΑ. Η.Π.14849/853/Ε103/4.4.2008: Tursiops truncatus (Ρινοδέλφινο), Caretta caretta (Καρέτα), Chelonia 4 mydas (Πράσινη θαλασσοχελώνα). Εκτός από τις γενικές ρυθμίσεις για προστασία και διαχείριση των περιοχών του Δικτύου Natura 2000 του άρθρου 9 του ν. 3937/2011, δεν έχουν εκδοθεί οι προβλεπόμενες από το άρθρο 6 του ιδίου νόμου κανονιστικές πράξεις καθορισμού ειδικότερων όρων και περιορισμών δόμησης, χρήσεων γης, καθώς και κάθε άλλου ζητήματος που αφορά στην προστασία της προαναφερόμενης προστατευόμενης περιοχής. Ο υπό μελέτη Σταθμός θα διαθέτει κλειστό κύκλωμα ψύξης με θαλασσινό νερό, θα γίνεται δηλαδή ανακύκλωση του νερού, με λειτουργία πύργων ψύξης, όπου το απαιτούμενο νερό αναπλήρωσης λόγω των αναπόφευκτων απωλειών, θα προέρχεται από το απορριπτόμενο θαλασσινό νερό της παρακείμενης μονάδας ΣΗΘ. Σύμφωνα με την παράγραφο 4 της ΑΕΠΟ 170931/30-03-2010/ΥΠΕΚΑ, η μονάδα ΣΗΘΥΑ έχει αδειοδοτηθεί για υδροληψία θαλασσινού νερού παροχής 22.000 m3 /h. Η ποσότητα αυτή χρησιμοποιείται για την απαγωγή θερμότητας από τη μονάδα ΣΗΘ και στη συνέχεια απορρίπτεται στο σύνολό της στο θαλάσσιο αποδέκτη, όπως ορίζεται στην προαναφερθείσα ΑΕΠΟ. Σύμφωνα με την Μ.Π.Ε. για τη λειτουργία των πύργων ψύξης της υπό μελέτη μονάδας δεν θα πραγματοποιείται άντληση θαλασσινού νερού αλλά χρήση μέρους του απορριπτόμενου θαλασσινού νερού της παρακείμενης μονάδας ΣΗΘΥΑ. Συνεπώς η λειτουργία των πύργων ψύξης του Σταθμού δεν συνεπάγεται επιπτώσεις στην ποσοτική και ποιοτική κατάσταση των υδάτων εξαιτίας της συνεργιστικής λειτουργίας με τη ΣΗΘΥΑ και με την προϋπόθεση της ορθής λειτουργίας τους. Η διαχείριση των παραγόμενων υγρών αποβλήτων θα πραγματοποιείται στις υφιστάμενες υποδομές, που εξυπηρετούν και τις λοιπές εγκαταστάσεις της εταιρείας στην περιοχή, το οποίο παρακολουθείται με συνεχής καταγραφή μέσω αυτόματων αναλυτών. Η υπηρεσία μας στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της εκφράζει αρνητική γνώμη για την περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου για τους εξής λόγους: Στην Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και στην Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση θα πρέπει να αναφέρονται: Η αξιολόγηση των επιπτώσεων από τη νέα μονάδα, τις ήδη υφιστάμενες καθώς και τις σωρευτικές επιπτώσεις αυτών, σύμφωνα με το άρθρο 3, το άρθρο 5 και το παράρτημα IVτης οδηγίας 2011/92/ΕΕ. Το ΔΕΕ έκρινε ότι «η εκτίμηση πρέπει να περιέχει και ανάλυση των σωρευτικών επιπτώσεων που μπορεί να έχει για το περιβάλλον το οικείο έργο σε συνδυασμό με άλλα έργα.» (ΔΕΕ, C-404/09 Επιτροπή κατά Ισπανίας, σκέψη 80). Ομοίως, η σωρευτική αξιολόγηση των επιπτώσεων επιβάλλεται και από το άρθρο 6, παράγραφος 3 της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Το ΔΕΕ έκρινε ότι για έργα σε περιοχές του δικτύου Natura 2000 «κατά πάγια νομολογία, η δέουσα εκτίμηση των επιπτώσεων του έργου στον οικείο τόπο, η οποία πρέπει να πραγματοποιείται βάσει του άρθρου 6, παράγραφος 3, της οδηγίας για τους οικοτόπους, προϋποθέτει ότι πρέπει να προσδιορίζονται όλες οι πτυχές του έργου που θα μπορούσαν αυτές καθεαυτές ή σε συνδυασμό με άλλα έργα να επηρεάσουν τους σκοπούς διατήρησης του τόπου αυτού.» (ΔΕΕ, C-142/16, Επιτροπή κατά Γερμανίας, σκέψη 57.) Η ως άνω απαιτούμενη αξιολόγηση των σωρευτικών 5 επιπτώσεων, ιδίως με τα άλλα τρία έργα του ιδίου κυρίου του έργου στην ίδια περιοχή (όπως τα έργα αυτά αναφέρονται στη ΜΠΕ και στην ΕΟΑ), δεν περιλαμβάνεται ούτε στη ΜΠΕ ούτε στην ΕΟΑ. Εναλλακτικές λύσεις, μεταξύ των οποίων, η μηδενική λύση ως προς το είδος της μορφής καυσίμου που θα χρησιμοποιήσει το εργοστάσιο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Δεν αιτιολογείται ούτε στη ΜΠΕ ούτε στην ΕΟΑ για ποιο λόγο προκρίνεται η χρήση φυσικού αερίου αντί της χρήσης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Για την ανάγκη αναφοράς στη μηδενική λύση, βλ. European Commission, Guidance on Integrating Climate Change and Biodiversity into Environmental Impact Assessment, 2013, σ. 35 κ.ε.). Περαιτέρω, στοιχείο της εναλλακτικής λύσης είναι το κατά πόσο οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου τόσο του υπό αδειοδότηση έργου όσο και των άλλων έργων του ιδίου κυρίου του έργου συνολικά συνάδουν με τους νομικά δεσμευτικούς στόχους για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα κράτη μέλη της ΕΕ όπως αυτοί (οι στόχοι) ορίζονται στον Κανονισμό (ΕΕ) 2018/842 και στον Κανονισμό (ΕΕ) 2018/1999. Για την ανάγκη μιας τέτοιας συμμόρφωσης, βλ. European Commission, Guidance on Integrating Climate Change and Biodiversity into Environmental Impact Assessment, ό.π. σ. 20. Δεν αναφέρεται ούτε στη ΜΠΕ ούτε στην ΕΟΑ κατά πόσο οι εκπομπές CO2 οι προερχόμενες σωρευτικά από το υπό αδειοδότηση έργο και τα άλλα τρία έργα του ιδίου κυρίου του έργου συνάδουν με τους στόχους που ορίζονται στους ως άνω Κανονισμούς. Αξιολόγηση των έμμεσων επιπτώσεων τόσο του υπό αδειοδότηση έργου όσο και των άλλων έργων του ιδίου κυρίου του έργου συνολικά. Αυτό επιβάλλεται από το άρθρο 1, παράγραφος 1 και το παράρτημα IV, στοιχείο 5 ζ) της οδηγίας 2011/92/ΕΕ και από τη νομολογία του ΔΕΕ (βλ., ενδεικτικά ΔΕΕ, C-142/07, CODA, σκέψη 39). Εν προκειμένω οι έμμεσες επιπτώσεις που προέρχονται από τις εκπομπές CO2 είναι η ενίσχυση της κλιματικής αλλαγής η οποία είναι συνδεδεμένη με την εμφάνιση ακραίων φαινομένων, όπως η εμφάνιση ακραίων θερμοκρασιών, η αύξηση της έντασης και της συχνότητας πλημμυρών και ξηρασιών, η ανύψωση της στάθμης της θάλασσας, η μείωση της βιοποικιλότητας κλπ (βλ, IPCC, Global Warming of 1.5 C, Summary for policy makers, 2018). Αυτές οι έμμεσες επιπτώσεις προβλέπονται στο άρθρο 3, παράγραφος 1 γ και το παράρτημα IV, στοιχείο 5 στ) της οδηγίας 2011/92/ΕΕ και πρέπει να περιλαμβάνονται στη ΜΠΕ και στην ΕΟΑ (βλ. European Commission, Guidance on Integrating Climate Change and Biodiversity into Environmental Impact Assessment, ό.π. σ. 29-31). Οι ως άνω έμμεσες επιπτώσεις δεν περιλαμβάνονται ούτε στη ΜΠΕ ούτε στην ΕΟΑ. Οι λόγοι για τους οποίους δεν θα υπάρξουν επιπτώσεις στην βιοποικιλότητα από τη λειτουργία της νέας μονάδας και των άλλων ήδη υφιστάμενων στην περιοχή και ιδίως στον οικότοπο 1120* – Εκτάσεις θαλάσσιας βλάστησης με Posidonia. Σύμφωνα με το άρθρο 6, παράγραφος 3 της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ η δέουσα εκτίμηση (ΕΟΑ) θα πρέπει να αιτιολογείται και να 6 καταγράφεται. Εάν στην καταγραφή της εκτίμησης δεν περιλαμβάνεται η αιτιολογική βάση της επακόλουθης απόφασης (δηλ. εάν η καταγραφή συνίσταται σε μια απλή μη αιτιολογημένη θετική ή αρνητική άποψη σχετικά με ένα σχέδιο ή έργο), η εκτίμηση δεν εκπληρώνει τον σκοπό της και δεν μπορεί να χαρακτηριστεί «δέουσα». (Βλ., Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Διαχείριση των τόπων του δικτύου Natura 2000. Οι διατάξεις του άρθρου 6 της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, 2018, σ. 51.) Στην ίδια κατεύθυνση με την Επιτροπή είναι και το ΔΕΕ (C-404/09, Επιτροπή κατά Ισπανίας, σκ. 100, C-258/11 Sweetman, σκ. 38,C -43/10, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλοακαρνανίας, σκ. 128). Εν προκειμένω, τόσο η ΜΠΕ όσο, και ιδίως, η ΕΟΑ δεν αιτιολογούν καθόλου την άποψή τους για τις επιπτώσεις του έργου στη βιοποικιλότητα γενικότερα και στον οικότοπο 1120* – Εκτάσεις θαλάσσιας βλάστησης με Posidonia ειδικότερα. Για την ανάγκη ένταξης στη ΜΠΕ και στην ΕΟΑ των επιπτώσεων σε όλα τα είδη και σε όλους τους φυσικούς οικοτόπους χάριν των οποίων ορίστηκε μια περιοχή ως προστατευόμενη όπως επίσης και τα αιτιολογημένα συμπεράσματα που πρέπει να περιλαμβάνονται σε αυτές, αναφέρεται αναλυτικά η Επιτροπή (βλ. European Commission, Guidance on Integrating Climate Change and Biodiversity into Environmental Impact Assessment, ό.π. σ. 29 και 32-33). Η υπηρεσία μας στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, προτείνει προς την αδειοδοτούσα αρχή να επανεξεταστεί ο φάκελος του έργου και να ζητήσει από τον κύριο του έργου να συμπληρώσει τα κενά και τις ελλείψεις όπως αναφέρονται διεξοδικά παραπάνω.
