Έχει περάσει σχεδόν μισός αιώνας από την αιματηρή εκείνη νύχτα της εξέγερσης των φοιτητών, που δεν ήταν η πρώτη. Εκείνη η γενιά, η θρυλική γενιά του Πολυτεχνείου είχε βαθιά χαραγμένη στην ψυχή της όλες τις μελανές σελίδες της ιστορίας μας, καθώς γαλουχήθηκε με τις μνήμες δύο Παγκόσμιων πολέμων, του εμφυλίου, των διχασμών και της ατελεύτητης πολιτικής διαπλοκής. Δυστυχώς, της έμελε να ανδρωθεί μέσα στο φόβο, στις απειλές, στα βασανιστήρια, στις εξορίες και στις φυλακίσεις, στη λογοκρισία, που καταπνίγει κάθε ανάσα ελευθερίας.
Ίσως γι’ αυτό και το πιο ζωντανό της κομμάτι κατάφερε -μέσα σ’ αυτό το χαλασμό- να χτίσει μέσα της το όνειρο της ειρήνης, που ήταν παγκόσμιο αίτημα. … Δεν βολεύτηκε με την ψευδαίσθηση της ανάπτυξης που επέβαλε το καθεστώς με τον οικοδομικό οργασμό, δεν θέλησε να ζήσει μια «ήσυχη» ζωή». Το σύνθημα «ψωμί, παιδεία, ελευθερία» διέδιδε τον παλμό της νεολαίας που ασφυκτιούσε κάτω από τη λογοκρισία και διψούσε για δημοκρατία.
Κι ευτυχώς δεν ήταν μόνη: Μαζί της είχε το λαό, τους εργάτες, τους οικοδόμους από τα Μέγαρα που έρχονταν στην Αθήνα για να διαδηλώσουν, τους μαθητές, που συνέρρεαν από σχολεία όλης της Αθήνας.
Οι φωτογραφικές και κινηματογραφικές λήψεις της εποχής με τους νέους να κρέμονται κυριολεκτικά στα κάγκελα του Πολυτεχνείου διαδηλώνοντας για την ειρήνη και τη δικαιοσύνη έκαναν το γύρο του κόσμου.
Η Ελλάδα, το λίκνο της Δημοκρατίας, έδινε και πάλι το σύνθημα για νέους αγώνες: το αίτημα για Δημοκρατία, ελευθερία και παιδεία δεν μπορούσε πλέον να διαλύσει ούτε το τανκ που ισοπέδωσε την μεγάλη καγκελόπορτα του Πολυτεχνείου, σπέρνοντας τον θάνατο.
49 χρόνια μετά η εξέγερση του Πολυτεχνείου αποτελεί το κορυφαίο πολιτικό γεγονός της χώρας μας μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Μας το θυμίζει το αίμα των αγωνιστών της Δημοκρατίας πάνω στην σημαία μας, το τραγουδάμε μέσα στην ποίησή μας. Γιατί πρέπει να θυμόμαστε…
Μάτια κλειδωμένα, χέρια παγωμένα
κείτεται
-δεκαοχτώ χρονώ ήτανε δεν ήτανε –
Για να έχω εγώ πουλιά-φτερά στα χέρια μου,
και συ στο σπιτάκι σου,
μια γλάστρα με βασιλικό στο πεζουλάκι
και τα παιδιά μας ξένοιαστα να χτίζουνε το μέλλον.
[…]
Για να έχω εγώ τον άσπρο μου ύπνο
Και στ γαρίφαλο χαμόγελο στο στόμα σου,
Για να ‘χουν τα παιδιά μας το δικό τους ήλιο…
(απόσπασμα από ποίημα της Λένας Παππά, «Στούς σκοτωμένους σπουδαστές του Νοεμβρίου»)
