Αποστάσεις ασφαλείας – τουλάχιστον μέχρι τις ευρωεκλογές- θα κρατήσει το ΠΑΣΟΚ από το σκηνικό διάσπασης και αποσύνθεσης στον ΣΥΡΙΖΑ, αποφεύγοντας κινήσεις επιστροφής ή και μεταγραφές στελεχών, όπως έκανε στο παρελθόν ο Αλέξης Τσίπρας σε μια προσπάθεια λεηλασίας δυνάμεων της Χαριλάου Τρικούπη.
Ο Νίκος Ανδρουλάκης ποντάρει στρατηγικά στην εδραίωση της δεύτερης θέσης στις δημοσκοπήσεις για να ανοιχθεί στα μεγαλύτερα κοινά ψηφοφόρων, όχι μίας και μοναδικής προέλευσης. Θέλει μέχρι τις ευρωεκλογές να έχει πετύχει το ροκάνισμα της ακόμη τεράστιας διαφοράς με τη Νέα Δημοκρατία και να καταστεί με την πάροδο του χρόνου ο βασικός αντίπαλος του Κυριάκου Μητσοτάκη. Σχεδιάζει με όρους ενισχυμένης αναλογικής για τις επόμενες βουλευτικές εκλογές και για τον πρώτο «σταθμό» των ευρωεκλογών βάζει τον πήχη σ’ ένα ποσοστό που να έχει το «2» μπροστά και το τρίτο κόμμα πιο κοντά στις μονοψήφιες επιδόσεις.
Το γεγονός ότι όλες οι τελευταίες δημοσκοπήσεις εμφανίζουν το ΠΑΣΟΚ στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης εκλαμβάνεται στη Χαριλάου Τρικούπη ως το «κλειδί» για την σταθερή μεν, αλλά ταχύτερη δημοσκοπική άνοδο. Δεν πρόκειται να αλλάξει «γραμμή» επικοινωνίας, αν και στελέχη του κόμματος διαπιστώνουν μεγάλα περιθώρια βελτίωσης της παρουσίας τους στις καθημερινές πολιτικές μάχες, εντός και εκτός βουλής. Ο ίδιος ο Νίκος Ανδρουλάκης όταν ενημερώθηκε ότι το ΠΑΣΟΚ περνά δημοσκοπικά στη δεύτερη θέση, συνέχισε να ζητεί από τους συνομιλητές του χαμηλούς τόνους αλλά και πανελλαδική ετοιμότητα για την προσέγγιση και τη συζήτηση πολιτών από διάφορους πολιτικούς χώρους.
Στελέχη του επιτελείου του, όπως ο Ανδρέας Σπυρόπουλος, ο Δημήτρης Μάντζος, ο Θανάσης Γλαβίνας και ο Παναγιώτης Δουδωνής, βουλευτές, όπως ο Μανώλης Χριστοδουλάκης, ο Παύλος Χρηστίδης, ο Παύλος Γερουλάνος και η Μιλένα Αποστολάκη ανέλαβαν με τις δημόσιες εμφανίσεις τους στη συνέχεια να περιγράψουν τη δυναμική ανάκαμψης του ΠΑΣΟΚ, χωρίς τυμπανοκρουσίες και ιαχές πολέμου εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ. Άλλωστε η «γραμμή καθοδήγησης» που έφυγε προς όλα τα στελέχη και τους βουλευτές είχε ως βάση την παραδοχή ότι το ΠΑΣΟΚ έχει να περιμένει εισροές από τρεις διακριτές δεξαμενές ψηφοφόρων:
-Η πρώτη αφορά στους δυσαρεστημένους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ, που δεν ξεπέρασαν το 18% στις πρόσφατες εθνικές εκλογές. Με δεδομένο όμως ότι το ΠΑΣΟΚ έχει ήδη καταγράψει στα μετεκλογικά γκάλοπ σημαντικές εισροές από αυτή τη «δεξαμενή» -όπως βέβαια και το ΚΚΕ και η αδιευκρίνιστη ζώνη- η Χαριλάου Τρικούπη αντιλαμβάνεται ότι τα μελλοντικά «κέρδη» θα είναι ενδεχομένως λιγότερα στο μέλλον. Επιπλέον στην ανάλυσή τους «βλέπουν» ότι στο κόμμα Κασσελάκη (ενώ φεύγουν τα αριστερά στελέχη του χώρου) παραμένουν σε σημαντικό ποσοστό οι προερχόμενοι από το ΠΑΣΟΚ, μεσαία και μικρότερα στελέχη.
-Η δεύτερη δεξαμενή θεωρείται καθοριστικής σημασίας: πρόκειται για ψηφοφόρους που είτε είχαν ψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ ή ΠΑΣΟΚ ή κάτι άλλο στις εκλογές του 2019, διατήρησαν το «μέτωπο» με τη ΝΔ αλλά προτίμησαν την αποχή. Η εκτίμηση στελεχών του ΠΑΣΟΚ είναι ότι τώρα, με τη διακριτή άνοδο της δυναμικής τους, αυτό το κοινό γίνεται πιο εύκολα προσεγγίσιμο και θα γίνει ακόμη περισσότερο, όσο το κόμμα τους καταφέρνει να τους «μιλά» πιο πειστικά και τεκμηριωμένα, με σύγχρονο, προοδευτικό λόγο και τρόπο για τα προβλήματά τους.
-Η τρίτη δεξαμενή στην οποία θα εστιάσουν εφεξής, προσδοκώντας μαζικότερες προσελεύσεις και προσαρμόζοντας τη ρητορική και τα προτάγματα της πολιτικής τους προς τις ευρωεκλογές αλλά και προς τις βουλευτικές εκλογές, είναι αυτή του Κέντρου. Ο λόγος για τους κεντρώους ψηφοφόρους που δεν ψήφισαν ΝΔ αλλά Μητσοτάκη, οι οποίοι αρχίζουν να δυσφορούν στα γκάλοπ ή να στέλνουν προειδοποιητικά μηνύματα, όπως συνέβη στις αυτοδιοικητικές εκλογές του Οκτώβρη. Πρόκειται για ψηφοφόρους που παλαιότερα το ΠΑΣΟΚ προσέγγιζε και έπειθε για το εκσυγχρονιστικό, καινοτόμο και αποτελεσματικό προφίλ του και στους οποίους τώρα θα επιχειρήσει να απευθυνθεί περιγράφοντας το σχέδιό του για τη χώρα. Είναι προφανές ότι η διεύρυνση προς το Κέντρο, το οποίο διεκδίκησε μεθοδικά και κατέλαβε σημαντικό του μέρος ο Κυριάκος Μητσοτάκης, αποτελεί βασική πολιτική προτεραιότητά τους, αφού συνδέεται με τη στρατηγική της «ολικής επαναφοράς» σε βάθος τετραετίας.
Νικηφόρα δύναμη απέναντι στη Νέα Δημοκρατία
Η αλήθεια πάντως είναι ότι το ΠΑΣΟΚ παρά την εικόνα κατάρρευσης του ΣΥΡΙΖΑ και της περιορισμένης αποδοχής του νέου αρχηγού του δεν καταφέρνει να κάνει το άλμα στα γκάλοπ συσπειρώνοντας ευρύτερες δυνάμεις, που κινούνται από το Προοδευτικό Κέντρο μέχρι και την Αριστερά. Σύμφωνα με τα ευρήματα μεγάλης δημοσκόπησης που διενήργησε η εταιρεία Marc για λογαριασμό του «ΘΕΜΑτος», η συσπείρωση του ΣΥΡΙΖΑ φτάνει στο μάλλον ιστορικό χαμηλό ποσοστό της τάξης του 52,6%, καθώς εμφανίζει σημαντικές διαρροές τόσο προς το ΠΑΣΟΚ (9,1%) και το ΚΚΕ (9,2%), όσο, πολύ περισσότερο, προς τους αναποφάσιστους (14,4%) και , εν γένει, στην αδιευκρίνιστη ψήφο. Το ΠΑΣΟΚ στην εκτίμηση ψήφου με αναλογική κατανομή των αναποφάσιστων πάντως καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση και ποσοστό της τάξης του 14,3%.
Ο κ. Ανδρουλάκης απαντά πως το ΠΑΣΟΚ επί των ημερών του ανανεώνεται διαρκώς σε συνθήκες ενότητας, παράγει πολιτική, παρουσιάζει προτάσεις, κάνει τεκμηριωμένη αντιπολίτευση, σημειώνει σταθερή ανοδική τάση και δημιουργεί προοπτική περιγράφοντας το σοσιαλδημοκρατικό μοντέλο διακυβέρνησης. Από κει και πέρα αναμένει ενίσχυση και από την καταλυτική αντίθεση μεταξύ της εικόνας στον ΣΥΡΙΖΑ και εκείνης στο ΠΑΣΟΚ. Χθες για παράδειγμα, μία εβδομάδα μετά τη θυελλώδη συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ, απ’ όπου αποχώρησε η «Ομπρέλα», συνεδρίασε η Κεντρική Επιτροπή του ΠΑΣΟΚ, σε κλίμα σχετικής ανάτασης και προσμονής μετά το πέρασμα του κόμματος στη δεύτερη θέση.
Ο κ. Ανδρουλάκης υπαρασπίστηκε την πορεία προβάλλοντας τα επιτεύγματα από την εκλογή του στην ηγεσία, έως σήμερα, έκανε αποτίμηση των εκλογικών αποτελεσμάτων του 2023, να τόνωσε την αυτοπεποίθηση των στελεχών και περιέγραψε τις κινήσεις τους με ορίζοντα το φινάλε της τετραετίας. «Ισχυρή αντιπολίτευση σήμερα και ισχυρή κυβέρνηση αύριο» είπε και υπογράμμισε ότι το ΠΑΣΟΚ δεν έχει απλά ένα στόχο να ξεπεράσει τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά «να κερδίσει τη Νέα Δημοκρατία και να αλλάξει ο τόπος σελίδα». Η χώρα – επανέλαβε εμφατικά και στο φινάλε της ομιλίας του- χρειάζεται ισχυρή αντιπολίτευση αλλά πάνω απ’ όλα ισχυρή κυβερνητική εναλλακτική.
Ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ αναφέρθηκε εκτενώς στο πλάνο που έχει για το νέο πολιτικό κύκλο που ξεκινά με το πέρασμα του ΠΑΣΟΚ στη δεύτερη θέση στις δημοσκοπήσεις και για τη σημασία να μην αντιμετωπίσουν ηγεσία και στελέχη τη νέα συνθήκη με «πανηγυρισμούς». Απευθύνομαι – είπε- σε όλους τους δημοκράτες πολίτες και τους καλώ να ενώσουμε τις δυνάμεις μας. Απέκλεισε δ,ε συμφωνίες κορυφής και απαντώντας στα ερωτήματα περί συνεργασιών, συμμαχιών ή μεταγραφών από τον ΣΥΡΙΖΑ εξήγησε ότι: «Δεν επιλέγουμε τις εύκολες και ατελέσφορες συγκολλήσεις κορυφής, αλλά τον δύσκολο, κοπιαστικό, στέρεο δρόμο των κοινωνικών συμμαχιών με αρχές, αξίες και πολιτικές θέσεις. Είναι ο μόνος στέρεος δρόμος, όπως έχει αποδείξει και η πρόσφατη ιστορία…».
Ο κ. Ανδρουλάκης αφήνοντας αιχμές εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ υπογράμμισε ότι «εμείς θέλουμε και πετυχαίνουμε γνήσια ανανέωση στο ΠΑΣΟΚ, όχι ανανέωση μεταγραφών». Εξέφρασε την αισιοδοξία του ότι το ΠΑΣΟΚ θα κατακτήσει τους στόχους «ενωμένο, ανανεωμένο, δυνατό» κι ότι με επόμενο σταθμό τις ευρωεκλογές θα σηματοδοτήσει τη νικηφόρα πορεία απέναντι στη Νέα Δημοκρατία. Εξήγησε ότι ο στόχος θα επιτευχθεί με πρόγραμμα, συνέπεια και συμπεριληπτικότητα αλλά και με …ρίσκο: «Αποδείχτηκε και στις πρόσφατες αυτοδιοικητικές εκλογές ότι ο Δαυίδ μπορεί να νικήσει τον Γολιάθ. Συγχαίρω αυτούς που πήραν το ρίσκο, βρέθηκαν στην πλευρά του Δαυίδ, κατέβηκαν στις εκλογές και παρά τις μικρές πιθανότητες κατάφεραν αρκετοί από αυτούς να εκλεγούν». Η συγκεκριμένη επισήμανση αφορούσε στον Χάρη Δούκα και άλλους υποψήφιους που έδωσαν τη μάχη των αυτοδιοικητικών εκλογών.
Η κριτική που ασκείται στο επιτελείο Ανδρουλάκη αφορά στη θεσμική λειτουργία, στην αραιή συνεδρίαση των οργάνων και στην ταχύτητα αντίδρασης στην «επικαιρότητα». Για τη «γραμμή» οι περισσότεροι δεν έχουν διαφωνίες. Στηρίζουν την απόφαση για την πολιτική αυτονομία του χώρου- κάποιοι προτείνουν ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με τους άλλους χώρους και στο τέλος της ημέρας δείχνουν να συμφωνούν ότι οι προσδοκώμενες συμμαχίες θα γίνουν από τα κάτω. Ηγεσία και στελέχη λένε καθαρά «όχι» σε συμφωνίες κορυφής, σε «αρραβώνες» ή «γάμους» με τον ΣΥΡΙΖΑ, κάποια τάση του και μεμονωμένες περιπτώσεις. Δεν στέλνουν πολιτικά μηνύματα σύμπλευσης πχ προς την ομάδα Τσακαλώτου- ο Νίκος Ανδρουλάκης έσπευσε να εξηγήσει προ ημερών ότι συνάντησε τον κ. Κασσελάκη, επειδή τον κάλεσε επισήμως, όπως θα κάνει και με τον πρωθυπουργό, εάν και εφόσον του ζητήσει επισήμως να συζητήσουν για τα μείζονα θέματα.
Οι μεταγραφές
Μήπως όμως κρυφοκοιτάζουν προς την πλευρά στελεχών που αποστασιοποιούνται από τον ΣΥΡΙΖΑ ενθαρρύνοντας τις συνεργασίες; Σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, όπου είναι πιο κοντινές οι σχέσεις των ανθρώπων, πράγματι παρατηρείται μια τάση μεσαίων στελεχών και κάτω να γυρίζουν το βλέμμα τους στο ΠΑΣΟΚ. Δεν επιχειρείται παρόμοιου τύπου ενθάρρυνση όμως σε κεντρικό επίπεδο. Το προσκλητήριο του κ. Ανδρουλάκη είναι συγκεκριμένο και επί του παρόντος, μόνο για ψηφοφόρους. «Ό,τι κόμμα κι αν ψηφίσατε στις τελευταίες εκλογές, εμείς έχουμε ένα πρόγραμμα για να βελτιώσει τη ζωή σας. Με ρωτάνε αν κάνουμε συμμαχίες. Κάνουμε κοινωνικές συμμαχίες με την οικολογία, με τα κινήματα, με ανθρώπους της Αριστεράς που όμως δεν είναι λαϊκιστές και σέβονται τις ανεξάρτητες αρχές», επιμένει θέλοντας να προσδιορίσει το πλαίσιο και τις πρωτοβουλίες που θα αναπτύξει στη συνέχεια.
Ακόμη κι αν επέλεγε ο Νίκος Ανδρουλάκης τη μέθοδο των «μεταγραφών» καταρχάς από τον ΣΥΡΙΖΑ θα προσέκρουε στις ισχυρές αντιδράσεις βασικών στελεχών και βουλευτών του. Ο Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος ήταν ο πρώτος (και όχι ο μόνος στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις) που όταν είδε να επιστρέφει ένα πρώην στέλεχος της Νεολαίας ΠΑΣΟΚ, μετέπειτα βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ (που αποχώρησε μετά τις εκλογές), έκανε σφοδρή επίθεση με δημόσια δήλωσή του κατά των «γενίτσαρων» και των «γυρολόγων». «Δεν έχουμε να χωρίσουμε τίποτα με τους ψηφοφόρους», λέει ο Παύλος Χρηστίδης ακολουθώντας τη γραμμή της πολιτικής αυτονομίας. Χθες εν τω μεταξύ στην ΚΕ του ΠΑΣΟΚ ο κ. Κωνσταντινόπουλος έκανε παρέμβαση δια επιστολής και έστειλε προειδοποιητικά πυρά.
Αφού περιέγραψε λάθη και αδυναμίες μαζί με τις επιτυχίες της περασμένης περιόδου έβαλε ψηλά τον πήχη για το ΠΑΣΟΚ όσον αφορά στο αποτέλεσμα των ευρωεκλογών. «Όσοι αγαπάμε στην πράξη την παράταξή μας και θέλουμε να κυβερνήσει τη χώρα, βλέπουμε το δάσος και όχι το δέντρο, χωρίς κλαδιά. Ευθύνη της ηγεσίας είναι, να ακούσει, να σταθμίσει και να αποφασίσει ή (ακόμη καλύτερα) να συναποφασίσει τη στρατηγική της παράταξης και να την οδηγήσει στη νίκη.
Όλοι κατανοούμε ότι ο πρόεδρος δεν θα κριθεί από 301 άτομα της Κεντρικής Επιτροπής, αλλά τον κόσμο που θα ψηφίσει στις Ευρωεκλογές», είπε σε προειδοποιητικό τόνο ο κ. Κωνσταντινόπουλος και επέμεινε: «Σύντροφοι, δεν πρέπει να υποτιμήσουμε την κάλπη των Ευρωεκλογών. Πέρα από την αυτονόητη πολιτική της αξία, καθώς στις Βρυξέλλες δίνονται μάχες, όπως άριστα γνωρίζει ο πρόεδρος που διετέλεσε επί έτη ευρωβουλευτής, υπάρχει και ένα τεράστιο παράθυρο ευκαιρίας. Η συγκυρία είναι μοναδική. Τώρα που ο ΣΥΡΙΖΑ καταρρέει, τώρα που η κυβέρνηση Μητσοτάκη χάνει αντί να κερδίζει, τώρα το ΠΑΣΟΚ προβάλλει ξανά ως ελπιδοφόρα εναλλακτική προοπτική. Οι δημοσκοπήσεις είναι ευνοϊκές (αν και προσωπικά θα τις ήθελα καλύτερες), καλύτερη όμως είναι η κάλπη. Οι ευρωεκλογές είναι μια σπουδαία ευκαιρία για την παράταξή μας ώστε να καταγράψει υψηλά ποσοστά, κερδίζοντας επάξια την θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αφήνοντας πίσω μακράν το συνονθύλευμα του ΣΥΡΙΖΑ».
Το θέμα της διεύρυνσης των δυνάμεων του ΠΑΣΟΚ έθεσαν πολλά στελέχη και βουλευτές. Ο Μανώλης Χριστοδουλάκης όταν πήρε το λόγο είπε «όχι» στις ασκήσεις ικανοποίησης του θυμικού και «ναι» σε μια μεγαλόψυχη και γενναιόδωρη πολιτική – αξιακή διεύρυνση, υποστηρίζοντας ταυτόχρονα ότι «το ΠΑΣΟΚ έχει πολιτικό μέτωπο μόνο με τη Νέα Δημοκρατία». Ο κ. Χριστοδουλάκης, βουλευτής και μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου του ΠΑΣΟΚ έβαλε έναν «αστερίσκο» δίπλα στη «λογική» ότι το κόμμα πρέπει να ασκεί χρήσιμη αντιπολίτευση, λέγοντας ότι προέχει η συγκρότηση πρότασης διακυβέρνησης. Χρειάζεται – πρόσθεσε- ακόμη πιο συστηματική και ανοιχτή λειτουργία των οργάνων. Και συμπλήρωσε ότι η διεύρυνση πρέπει να γίνει με βάσει τις προγραμματικές συγκλίσεις και όχι πίσω από κλειστές πόρτες.
Ο Μανώλης Όθωνας, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής και επί χρόνια στενός συνεργάτης της Φώφης Γεννηματά τάχθηκε επίσης υπέρ της κατάθεσης μιας εναλλακτικής πρότασης με κορμό και πρωτοβουλία του ΠΑΣΟΚ, που θα δημιουργήσει προοδευτική διέξοδο. Ο κ. Όθωνας «διευκρίνισε» ότι η μεγάλη ευκαιρία που έχει το ΠΑΣΟΚ δεν πρέπει να μετατραπεί σε μια παγίδα ανεκπλήρωτων προσδοκιών- «απαιτείται οργανωμένος πολιτικός διάλογος στο πλαίσιο της συνεκτικής λειτουργίας τώρα, όχι αύριο», πρόσθεσε.
Ο Δημήτρης Μάντζος, κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος και στενός συνεργάτης του Νίκου Ανδρουλάκη αναφέρθηκε στη θετική πορεία του ΠΑΣΟΚ κατά τις διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις και διαπίστωσε ότι τους πιστώνεται ο αυτόνομος πολιτικός λόγος, ενώ ο Παναγιώτης Δουδωνής σημείωσε σχετικά με το πέρασμα στη δεύτερη ότι δεν είναι θέμα κατάταξης αλλά αλλαγή αντιπαράθεσης. Ο Νίκος Σαλαγιάννης κινήθηκε με την υπαινικτική παραδοχή (για τον ΣΥΡΙΖΑ) ότι «ό,τι γέννησε η κρίση, κατέρρευσε» και με την προτροπή προς τα άλλα στελέχη «εμείς αντέξαμε και ανεβαίνουμε χωρίς αλαζονεία». Ο Μιχάλης Κατρίνης στηρίζει πρωτοβουλίες διεύρυνσης προς τους πολίτες και εστιάζοντας σε στελέχη λέει «ναι» για αυτά που δεν προκάλεσαν την παράταξη».
Ο Θοδωρής Μαργαρίτης, επικεφαλής της ανανεωτικής τάση στο ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ θα προτιμούσε να συγκροτηθεί μια Επιτροπή Διεύρυνσης- πρόταση την οποία δεν αποκλείεται να στηρίξουν στελέχη συμπληρώνοντας ότι «χρειάζεται αμφίπλευρη διεύρυνση δυνάμεων». Ο Γιώργος Παπανδρέου και οι παπανδρεϊκοί στο κόμμα εμφανίζονται σύμφωνοι με τη «γραμμή» Ανδρουλάκη, βάζοντας όμως κάποιους «αστερίσκους».
Στα «συν» της ηγεσίας είναι αναμφίβολα η στήριξη του πρώην πρωθυπουργού, Κώστα Σημίτη με αφορμή τον χαιρετισμό στην πρόσφατη εκδήλωση που διοργάνωσε προς τιμήν του η Άννα Διαμαντοπούλου, όπως και η ενθάρρυνση του Ευάγγελου Βενιζέλου να είναι το ΠΑΣΟΚ -«που το δικαιούται»- ο φορέας συγκρότησης της νέας εναλλακτικής πρότασης διακυβέρνησης.
