Η σύγχρονη κοινωνία βρίσκεται σε πορεία μετάβασης και τροχιά αλλεπάλληλων μεταβολών. Σε ότι αφορά τον κόσμο της εργασίας και της απασχόλησης και εδώ το κύριο χαρακτηριστικό είναι οι συνεχείς και με ταχείς ρυθμούς μεταβολές, που επιφέρουν σημαντικές αλλαγές στη δομή και το περιεχόμενό του (νέεςμορφές και επίπεδα οργάνωσης της εργασίας, νέες αρχές διέπουν τις επαγγελματικές δραστηριότητες). Ως επακόλουθο, το περιβάλλον που ζουν και εργάζονται οι άνθρωποι διαφοροποιείται, καθώς και οι απαιτήσεις σε ότι αφορά τους ρόλουςπου καλούνται να ασκήσουν στη ζωή τους, η έμφαση είναι στην ικανότητα του ατόμου να διαχειρίζεται το μέλλον του(σχεδιασμός και διαχείριση σταδιοδρομίας).
Οι νέες απαιτήσεις σε ότι αφορά το εργατικό δυναμικό αναφέρονται μεταξύ άλλων και στις κομβικές δεξιότητες (key skills) ως το διαβατήριο για την εργασία στο μέλλον. Πολύ περισσότερο όμως,γίνεται λόγος για έναν πυρήνα δεξιοτήτων που αποδίδεται με τον όρο«δεξιότητες σταδιοδρομίας».Σε ότι αφορά τις εξελίξεις τον εργασιακό χώρο και την απασχόληση, η έμφαση που δίνεται είναι στην ικανότητα
του ατόμου να διαχειρίζεται το μέλλον του.To μέλλον έχει αποκτήσει υποκειμενική διάσταση και ο καθένας θα πρέπει φροντίζει να ξεχωρίζει τι είναι καλό και ουσιώδες για αυτόν. Η σταθερότητα στην εργασία δεν βρίσκεται σήμερα στην ίδια την εργασία αλλά στο άτομο και στην προσπάθειά του να εξελιχθεί και να προσαρμοσθεί.
Η γραφειοκρατική έννοια της σταδιοδρομίας που αναφερόταν στην τακτική άνοδο του εργαζόμενου ατόμου στις βαθμίδες της εργασιακής ιεραρχίας(αναφέρεται στη διαδοχή συνεχιζόμενων εργασιών) στα πλαίσια ενός οργανισμού ή επαγγέλματος βρίσκεται σε αμφισβήτηση.Στη νέα αντίληψη, η σταδιοδρομία περιγράφει και αναφέρεται στη δια βίου εξέλιξη ενός ατόμου όσον αφορά την εργασία αλλά και τη μάθηση που καθορίζεται υποκειμενικά και όχι αντικειμενικά.
Οι «Δεξιότητες Σταδιοδρομίας»
Οι νέες απαιτήσεις για το εργατικό δυναμικό αναφέρονται τόσο σε αυξημένα προσόντα (εργασιακή εμπειρία, μεταπτυχιακές σπουδές, ξένες γλώσσες)όσο και στις «κομβικές δεξιότητες» και ικανότητες, στις ικανότητες «κλειδιά» ως το διαβατήριο για την εργασία τα επόμενα χρόνια.Πολύ περισσότερο όμως,γίνεται λόγος για απαιτήσεις σε «μετα–ικανότητες» σε «μεταφερόμενες ικανότητες», για έναν πυρήνα δεξιοτήτων και ικανοτήτων που εξασφαλίζουν ολική και ειδική επάρκεια, οι οποίες δεν αφορούν μόνο το στενό πλαίσιο των επαγγελματικών προσόντων και δεξιοτήτων σύμφωνα με τις απαιτήσεις κάθε θέσης εργασίας. Αναφέρονται και σε ένα σύνολο εσωτερικών ποιοτικών ιδιοτήτων που βοηθούν το άτομο ναμπορεί να αντιμετωπίζει τις διάφορες απαιτήσεις της εργασίας (αλλά και της ζωής) και να προσαρμόζεται. Ο πυρήνας αυτών των δεξιοτήτων αποδίδεται με τον όρο «δεξιότητες σταδιοδρομίας» και περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα δεξιοτήτων που ομαδοποιηούνται σε τρεις κατηγορίες.
Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν οι δεξιότητες και ικανότητες πουσχετίζονται με εργασιακές λειτουργίες(τεχνικές και επαγγελματικές δεξιότητες). Πρόκειται για τις γνώσεις ξένων γλωσσών, για δεξιότητες χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών (Η/Υ),ικανότητα αποτελεσματικής αξιοποίησης νέων τεχνολογιών πρόσκτησης της πληροφορίας καθώς και τεχνικές και επαγγελματικές δεξιότητες σύμφωνα με τη φύση του αντικειμένου επαγγελματικής δραστηριότητας που αναφέρονται τόσο στη γνώση, την κατανόηση όσο και στην έμπρακτη εφαρμογή.
Ιδιαίτερα οι δεξιότητες που έχουν σχέσημε τη διαχείριση πληροφοριών, όπως είναι οι δεξιότητες του ατόμου να συλλέγει και να χρησιμοποιεί τις πληροφορίες.Οι δεξιότητες αυτές αναφέρονται και ως «οριζόντιες»μπορούν να αξιοποιηθούν σε οποιαδήποτε θέση εργασίας. Ήδη, η μια μετά την άλλη,οι μεγάλες εταιρείες αρχίζουν να υιοθετούν την άποψη ότι το παιχνίδι και πάλι άλλαξε και τώρα το βασικό πλεονέκτημα δεν είναι η Γνώση, που πλέον την έχουν όλοι, αλλά η Δημιουργικότητα.
Στη δεύτερη κατηγορία των «δεξιοτήτων σταδιοδρομίας» περιλαμβάνονται οι«κοινωνικές» και «προσωπικές δεξιότητες».
Αυτές σχετίζονται με τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του ατόμου, τις ευρύτερες ικανότητες και τη συμπεριφορά του και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ένα ευρύ φάσμα καταστάσεων που αναφέρονται τόσο στην ιδιωτική όσο και στην επαγγελματική ζωή. Σε αυτές περιλαμβάνονται:
-οι νοητικές ικανότητες & δεξιότητες(ικανότητα ορθής κρίσης, ικανότητα κριτικής ανάλυσης,ικανότητα προφορικής και γραπτής επικοινωνίας, βασικές ικανότητες στα μαθηματικά, τις επιστήμες και την τεχνολογία, ικανότηταμάθησης, αυτομάθησης και αυτοδιδασκαλίας, ικανότητα ανάκτησης και επεξεργασίας πληροφοριών(αναφέρονται και ως ικανότητα απόκτησης γνώσεων) ικανότητα δια–βίουμάθησης και εκπαίδευσης),
–οι επιχειρηματικές ικανότητες &δεξιότητες (ανάληψη κινδύνου,υπευθυνότητα,δημιουργικότητα,αυτοπεποίθηση,ικανότητα λήψης αποφάσεων,νεωτερισμός και καινοτομία, ικανότητα ανάληψης πρωτοβουλίας, αντοχή στην πίεση),
–δεξιότητες και ικανότητες που αναφέρονται σε χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του ατόμου και λειτουργούν ως σημαντικές δεξιότητες στο πεδίο του management: (ικανότητα –δεξιότητα επικοινωνίας, ικανότητα διαπραγμάτευσης, υπευθυνότητα,αυτοδιαχείριση, ανάληψη ευθύνης,δημιουργική πρωτοβουλία),
–διαπροσωπικές ικανότητες (ικανότητα συνεργασίας και συμμετοχής σε ομάδα, σε ομαδική ή διαδικτυακή εργασία,συμμετοχικότητα, ανοχή,προσαρμοστικότητα, χειρισμός συγκρούσεων)
-άλλες όπως η ικανότητα οργάνωσης, η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων,δεξιότητες αυτόνομης εργασίας και η ικανότητα αυθύπαρκτης δράσης, η ικανότητα ανάληψης πρωτοβουλίας κ.ά.
Στην τρίτη κατηγορία, στο πλαίσιο της παγκόσμιας προοπτικής της σταδιοδρομίας, εντάσσονται οι όροι«διεθνή προσόντα», «διακρατικές ικανότητες», «ευρωδεξιότητες»,«διαπολιτισμι
Πρόκειται για ένα πλέγμα δεξιοτήτων,γνώσεων και ικανοτήτων, προσόντων και στάσεων που βοηθούν το άτομο να δρα σε διακρατικό ή διεθνές επαγγελματικό επίπεδο. Τα διεθνή προσόνταδιακρίνονται σε τρεις (3) μεγάλες κατηγορίες:
–Στη γλωσσική επάρκεια
–στη διαπολιτισμική ικανότητα(θεωρείται η ικανότητα του ατόμου να αλληλεπιδρά με ανθρώπους διαφορετικού πολιτισμικού υπόβαθρου και στη βάση μια αντίληψης διαφορών και ομοιοτήτων σε αξίες, στάσεις και τύπους συμπεριφοράς)
–στη διεθνή επαγγελματική ικανότητα(αναφέρεται σε συγκεκριμένες δεξιότητες που απαιτούνται για συγκεκριμένα επαγγέλματα ώστε ναμπορεί να εργαστεί και να δράσει κανείς διεθνώς).
Οι «Δεξιότητες Σταδιοδρομίας» γίνονται ολοένα και πιο πολύτιμες στην αγορά εργασίας. Ο προσδιορισμός των δεξιοτήτων αυτών καθώς και η ανάπτυξή τους (μεθόδευση, εκπαιδευτική πολιτική)αποτελούν μέρος της ευρύτερης ανάγκης προσδιορισμού και ανάπτυξης των«κοινωνικών δεξιοτήτων», πουσυμβάλλουν στη δυνατότητα προσαρμογής και διαχείρισης της αλλαγής στη ζωή των ατόμων,απαίτηση των σύγχρονων κοινωνιών.
ΞΕΝΟΣ ΝΙΚΟΣ
Εκπαιδευτής Ενηλίκων
Ειδίκευση Συμβουλευτική
Προσανατολισμός
ΠΗΓΗ:
ΑΡΓΥΡΩ ΧΑΡΟΚΟΠΑΚΗ
2ο Διεθνές Συνέδριο Επιστημονικής Ένωσης Εκπαίδευσης Ενηλίκων