Μέχρι πρότινος η γνωστική νοημοσύνη, μετρούμενη με το γνωστό σε όλους μας δείκτη IQ θεωρούνταν καθοριστική για την ακαδημαϊκή επίδοση ενός ατόμου αλλά και για τη επαγγελματική του πορεία και αναφέρεται στις πρακτικές ικανότητες και δεξιότητες που έχουν αποκτηθεί μέσω της εκπαίδευσης.
Τα τελευταία, όμως, χρόνια αποδείχθηκε πως η επαγγελματική επιτυχία δεν εξαρτάται αποκλειστικά από το δείκτη ευφυΐας. Αφορμή για τη μεταστροφή στάθηκε το βιβλίο του Goleman περί συναισθηματικής νοημοσύνης. Η συναισθηματική νοημοσύνη απαρτίζεται τόσο από προσωπικές ικανότητες, όπως τη συναισθηματική αυτεπίγνωση και την αποτελεσματική συναισθηματική διαχείριση, την ικανότητα κινητοποίησης των εαυτών μας για την ολοκλήρωση των στόχων μας, αλλά και από κοινωνικές ικανότητες και δεξιότητες, όπως την ικανότητα αναγνώρισης των συναισθημάτων των άλλων («ενσυναίσθηση»), την ικανότητα ικανοποιητικής διαχείρισης των διαπροσωπικών μας σχέσεων, καθώς και την άσκηση επιρροής ή την εύστοχη επικοινωνία.
Επομένως η γνωστική νοημοσύνη ή/και η εξειδίκευση από μόνες τους δεν αποτελούν εχέγγυα επιτυχημένης καριέρας. Η συναισθηματική νοημοσύνη, λοιπόν, έρχεται όχι μόνο να συμπληρώσει τη γνωστική νοημοσύνη αλλά και να την πολλαπλασιάσει.
Οφέλη της συναισθηματικής νοημοσύνης στο χώρο εργασίας
Τα οφέλη της συναισθηματικής νοημοσύνης στο χώρο εργασίας είναι πολλαπλά τόσο σε προσωπικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο οργανισμού. Τα στελέχη ενός συναισθηματικά νοήμονος οργανισμού είναι σε θέση:
να ελέγχουν τα συναισθήματα τους διατηρώντας την αυτοκυριαρχία ,να εργάζονται κάτω από πίεση
να έχουν πίστη στις ικανότητες τους και αισιοδοξία
να θέτουν κίνητρα και να παίρνουν πρωτοβουλίες κάνοντας σωστή ιεράρχηση στόχων και αναγκών
να έχουν επίγνωση του κινδύνου, αλλά να μη φοβούνται να ρισκάρουν
να διαθέτουν ικανότητα πειθούς και επικοινωνίας και να διαχειρίζονται κατάλληλα τις διαφωνίες
να κατανοούν τα συναισθήματα και τα κίνητρα των άλλων καθώς και τις ανάγκες και απαιτήσεις των πελατών ή συναλλασσομένων του οργανισμού
να συνεργάζονται με άλλους σε ομάδες για την επίτευξη ενός στόχου
να προσαρμόζονται σε συχνές αλλαγές και να ανταποκρίνονται σε νέες προκλήσεις. Ας μην ξεχνάμε ότι η πραγματική ευφυΐα συνίσταται στην ικανότητα προσαρμογής στα εκάστοτε νέα δεδομένα.
Συναισθηματική νοημοσύνη και ηγεσία στους οργανισμούς
Η συμπεριφορά ενός συναισθηματικά νοήμονος ηγέτη διαφοροποιείται στα ακόλουθα δέκα σημεία από τους όχι και τόσο νοήμονες συναισθηματικά συναδέλφους του:
1. Η κριτική απέναντι στους υφισταμένους του συνοδεύεται πάντα από εποικοδομητικά σχόλια δίνοντας έτσι περιθώρια βελτίωσης.
2. Διαθέτει κατανόηση για τους άλλους και για τα συναισθήματά τους και χρησιμοποιεί παραδείγματα από τη δικιά του εμπειρία για να τους βοηθήσει να κατανοήσουν καλύτερα τον εαυτό τους.
3. Είναι αυθεντικός και ευθύς και αρθρώνει ξεκάθαρους στόχους.
4. Είναι έτοιμος να αναλάβει τις ευθύνες των πράξεών του και ανοιχτός στην κριτική. Καταλήγει σε αποφάσεις αφού πρώτα ακροαστεί όλους τους άμεσα ενδιαφερόμενους.
5. Δίνει σημασία στη λεπτομέρεια αλλά δε χάνεται σε αυτή.
6. Δίνει μεγάλη έμφαση στην προσωπική επικοινωνία. Δε διστάζει να μοιραστεί τα συναισθήματά του, επιλέγοντας, όμως, το πότε και το πού. Με την ανταλλαγή συναισθημάτων και σκέψεων με συναδέλφους και υφισταμένους στον κατάλληλο χρόνο, ο ηγέτης μπορεί να δημιουργήσει μια ισχυρότερη αίσθηση ομαδικής ταυτότητας, αποδεικνύοντας ότι είναι ένα άτομο σίγουρο για τον εαυτό του.
7. Είναι υποστηρικτικός και κάνει τους άλλους να αισθάνονται πολύτιμοι συνεργάτες κι ότι συντελούν ενεργά στην επιτυχία του οργανισμού.
8. Είναι αποφασιστικός και επιλύει συγκρούσεις γρήγορα προτού γίνουν ανεξέλεγκτες
9. Διαθέτει ζήλο χωρίς, όμως, να θεωρεί ότι έχει να αποδείξει κάτι σε κάποιον.
10. Εχει αυτοπεποίθηση και αφήνει στους γύρω του χώρο να αναπνεύσουν και να αναπτυχθούν, παροτρύνοντάς τους να θέσουν υψηλότερους στόχους, αξιοποιώντας έτσι σε μέγιστο βαθμό τις δυνατότητές τους.ς.
Προεκτάσεις στην εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού
Το επίπεδο συναισθηματικής νοημοσύνης δεν είναι γενετικά προκαθορισμένο και ότι, σε αντίθεση με το επίπεδο γνωστικής νοημοσύνης, η συναισθηματική νοημοσύνη μαθαίνεται και αναπτύσσεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Τούτο έχει οδηγήσει πάμπολλες ιδιωτικές εταιρείες διοργάνωσης σεμιναρίων ή και συγγραφείς έργων στην εμπορευματική εκμετάλλευση μιας πολλά υποσχόμενης και κερδοφόρας δεξιότητας που είναι δυνατό να αποκτηθεί μέσω σωστής εκπαίδευσης.
Εφόσον η συναισθηματική νοημοσύνη μπορεί να βελτιωθεί, οι σύγχρονοι οργανισμοί επενδύουν στην αξία της με τέσσερις κυρίως τρόπους:
-χρησιμοποίηση ψυχομετρικών τεστ αξιολόγησης της συναισθηματικής νοημοσύνης των υποψήφιων υπαλλήλων τους. Σημειωτέον ότι τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί πληθώρα τέτοιων τεστ.
-ενσωμάτωση μαθήματος συναισθηματικής νοημοσύνης στο πρόγραμμα εισαγωγικής εκπαίδευσης των στελεχών
-υιοθέτηση βασικών αρχών της συναισθηματικής νοημοσύνης σε όλα τα προγράμματα εκπαίδευσης.
Εδώ θα πρέπει να προσεχθεί η εκπαίδευση να είναι εθελοντική και όχι καταναγκαστική. Δεν έχει νόημα να εκπαιδεύεται προσωπικό που δεν αισθάνεται την ανάγκη να μάθει ή αδυνατεί να αντιληφθεί πώς θα βοηθηθεί από τη συγκεκριμένη μάθηση. Μόνο μέσω της βιωματικής-επικοινωνιακής διδασκαλίας και της ενεργούς συμμετοχής των εκπαιδευομένων στη διαδικασία της μάθησης, μπορούν τα στελέχη να αναπτυχθούν ολόπλευρα και να μάθουν να συνεργάζονται και να επικοινωνούν.
Ξένος Νίκος
Εκπαιδευτής Ενηλίκων
Μητρώο Κ.Δ.Π ΕΚΔΔΑ
Ειδίκευση Συμβουλευτική
Προσανατολισμός
Βιβλιογραφία
Αγραφιώτη, Μ., Γεωργιάδου, Ρ., Κακούτη Ε., Λαγουμιτζής Μ. & Μπουγιούκου, Χ.Μάθηση με το Νου και την Καρδιά: εκδ. Γρηγόρη.
Μπρίνια, Β. Management και Συναισθηματική Νοημοσύνη. εκδ. Αθ. Σταμούλη.
