Σύμφωνα με τους δείκτες σχετικής αποτελεσματικότητας, με βάση τη σχέση μεταξύ των δαπανών για κοινωνική προστασία και της φτώχειας, η χώρα μας εμφανίζεται ως μία από τις περισσότερο αναποτελεσματικές χώρες της ΕΕ στη χρήση των δαπανών για κοινωνική προστασία.
Το σύστημα αυτό χαρακτηρίζεται από τον υψηλό κατακερματισμό , την πόλωση, από την περιορισμένη καθολικότητα στην παροχή των κοινωνικών επιδομάτων, υποτυπώδεις κοινωνικές παροχές και την ύπαρξη πελατειακών σχέσεων στη διανομή των κοινωνικών πόρων. Η κοινωνική προστασία παρουσιάζει σημαντικά κενά, τα οποία σε μεγάλο βαθμό καλούνται να αναπληρώσουν η οικογένεια και τα συγγενικά δίκτυα.
Στη χώρα μας τα καθολικά επιδόματα είναι ελάχιστα, οι παροχές χαρακτηρίζονται από κενά και υψηλή πόλωση, βασίζονται σε ιδιαίτερα γραφειοκρατικούς μηχανισμούς, καθιστώντας την ύπαρξη πελατειακών σχέσεων προϋπόθεση και για την πρόσβαση στους κοινωνικούς πόρους. Η φοροδιαφυγή εντείνει την αναποτελεσματικότητα της παροχής επιδομάτων έπειτα από έλεγχο πόρων των δικαιούχων. Όσοι φοροδιαφεύγουν έχουν συχνά πλεονεκτικότερη πρόσβαση στα επιδόματα, λόγω ακριβώς των χαμηλότερων εισοδημάτων που δηλώνουν. Αντίθετα, ιδιαίτερα ευάλωτα στρώματα του πληθυσμού, με πραγματικά χαμηλά εισοδήματα και αυξημένες ανάγκες, συχνά αντιμετωπίζουν τεράστιες δυσκολίες στην πρόσβαση σε αντίστοιχες κοινωνικές παροχές. Στο πλαίσιο αυτό, μία ερμηνεία για το παράδοξο που διατυπώθηκε στον τίτλο του κειμένου σχετίζεται με τον τρόπο οργάνωσης του συστήματος κοινωνικής προστασίας, ο οποίος διαφέρει σημαντικά από τα αντίστοιχα συστήματα χωρών που αποδεικνύονται ιδιαίτερα αποτελεσματικά στη χρήση των κοινωνικών δαπανών, όπως εκείνα των σκανδιναβικών χωρών, τα οποία χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερα γενναιόδωρες και καθολικές παροχές που αφορούν το σύνολο του πληθυσμού, χωρίς έλεγχο πόρων των δικαιούχων και με μονάδα αναφοράς το άτομο, τα οποία και χρηματοδοτούνται μέσω ενός συστήματος φορολόγησης που διακρίνεται από τους υψηλούς, ιδιαίτερα προοδευτικούς άμεσους φόρους, καθώς επίσης και από τη χαμηλή φοροδιαφυγή. Ουσιαστικά το υψηλό ποσοστό φτώχειας στη χώρα μας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στην ασθενή αναδιανεμητική επίδραση των κοινωνικών μεταβιβάσεων, η οποία είναι και η χαμηλότερη μεταξύ των χωρών της ΕΕ.
Πρέπει ωστόσο να επισημανθεί ότι οι πρόσφατες αλλαγές που προωθούνται στο πλαίσιο της δημοσιονομικής πειθαρχίας και της δανειακής σύμβασης της Ελλάδας κινούνται προς την αντίθετη κατεύθυνση. Οι αλλαγές αυτές στοχεύουν στην περαιτέρω ενδυνάμωση της στόχευσης των παροχών με έλεγχο πόρων των δικαιούχων και στον περιορισμό των λοιπών κοινωνικών μεταβιβάσεων. Η αποτελεσματικότητα τέτοιων πολιτικών δεν επιβεβαιώνεται από τα εμπειρικά δεδομένα. Αντιθέτως, αναμένεται να τροφοδοτήσουν το παράδοξο που επισημάναμε στο κείμενο αυτό, επιδεινώνοντας τη φτώχεια στη χώρα.
Ο θεσμός των Κέντρων Κοινότητας των Δήμων είναι μια νέα κοινωνική Δομή η οποία αυτή την στιγμή υλοποιείται πανελλαδικά. Αποτελεί την μοναδική δομή η οποία προσπαθεί να λύσει κάποια από τα προβλήματα τα οποία και αναφέραμε παραπάνω όπως είναι:
-Η εξατομικευμένη και ολιστική προσέγγιση των ωφελούμενων.
-Η λειτουργία της σαν μια δράση ενοποιητική και ενισχυτική απέναντι στον κατακερματισμό των προγραμμάτων που αναφέραμε.
-Συμβάλλει στην αντιμετώπιση της απουσίας σχεδιασμού και εφαρμογής
κοινωνικής πολιτικής σε τοπικό επίπεδο.
-Αντιμετωπίζει την άνιση χωρική κατανομή των κοινωνικών υποδομών στους Δήμους, μέσω δράσεων στήριξης και κοινωνικής ένταξης, με την προώθηση της απασχόλησης, με ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών.
Ο θεσμός υλοποιείται πανελλαδικά σε περισσότερους από 230 Δήμους και είναι ένας σημαντικός θεσμός ιδιαίτερα για τους μεσαίους και μικρότερους Δήμους. Αναμένεται αργά η γρήγορα έστω και με καθυστέρηση η υλοποίηση του και στην περιοχή μας, εάν και η συζήτηση γύρω από την υπόθεση των Κέντρων Κοινότητας ανέδειξε με γλαφυρό τρόπο τις αντιλήψεις των πολιτικών στελεχών του Α’ και Β’ βαθμού Αυτοδιοίκησής στην περιοχή μας.
ΞΕΝΟΣ ΝΙΚΟΣ
Εκπαιδευτής Ενηλίκων
Ειδίκευση Συμβουλευτική
Προσανατολισμός
ΠΗΓΕΣ:
Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ
Παρατηρητήριο Οικονομικών
και Κοινωνικών Εξελίξεων
ΜΟΔ Α.Ε
Οδηγός Εφαρμογής
Κέντρων Κοινότητας
