Η Μονάδα Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.) του Πανεπιστημίου Αθηνών, απευθύνεται σε εφήβους 11-18 ετών και τις οικογένειές τους με οποιοδήποτε αίτημα. Προσέρχονται έφηβοι και οικογένειες μετά από παραπομπή από εκπαιδευτικούς (υπάρχει δίκτυο συνεργασίας με τα σχολεία της Ελλάδος), παραπομπή από ειδικούς, και κυρίως από τη Γραμμή Στήριξης «ΜΕ. Υποστηρίζω» 80011 80015).Η Μ.Ε.Υ. υπήρξε η πρώτη δομή στην Ελλάδα που έθεσε το θέμα υπερβολικής χρήσης στο διαδίκτυο.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:
Τι είναι το φαινόμενο «εξάρτησης» από το διαδίκτυο; Πότε εμφανίστηκε για πρώτη φορά;
Το πρώτο Κέντρο Απεξάρτησης λειτούργησε το 1995, στις Η.Π.Α.,την ίδια χρονιά ο Νεοϋορκέζος ψυχίατρος Ivan Goldberg, υιοθέτησε πρώτος τον όρο Internet addiction («εθισμός» στο Internet). Οι πρώτες περιπτώσεις αφορούσαν ενήλικες, τα επόμενα χρόνια το φαινόμενο επεκτάθηκε ραγδαία σε εφήβους και νέους. Οι επιστήμονες ανά τον κόσμο δεν έχουν ακόμη συμφωνήσει για το εάν πρόκειται για αληθή εθισμό ή όχι.
Ποια είναι τα κριτήρια που οριοθετούν την υπερβολική χρήση;
Παραμονή on-line για όλο και περισσότερο χρόνο
Αποτυχία διαχείρισης του επερχόμενου αισθήματος διέγερσης ή/και κατάθλιψης
Παραμονή on-line για περισσότερο από το προτιθέμενο χρονικό διάστημα
Κίνδυνος απώλειας σχέσης ή ευκαιρίας εξαιτίας της χρήσης
Ψεύδη, προκειμένου να καλυφθεί η αληθής έκτασης της χρήσης
Χρήση προκειμένου να ελεγχθούν τα αρνητικά συναισθήματα
Ποιες είναι οι αιτίες του φαινομένου;
Παίζουν ρόλο η προσωπικότητα του εφήβου, η ύπαρξη συνοδών ψυχολογικών καταστάσεων, το οικογενειακό περιβάλλον, τραυματικά γεγονότα κ.α. Δεδομένης της κοινωνικοοικονομικής κρίσης που αντιμετωπίζει η χώρα μας, δημιουργούνται συνθήκες που οδηγούν σε αύξηση της επίπτωσης του φαινομένου λόγω οικογενειακής δυσλειτουργίας (υπεραπασχόληση γονέων, ανεργία και καταθλιπτικό συναίσθημα, έλλειψη αντιπρότασης, «λευκοί» γάμοι, δυσκολία στην επικοινωνία κλπ.) .
Ποιες ηλικιακές ομάδες παιδιών εμφανίζουν «εξάρτηση» από το διαδίκτυο;
Είναι συχνό κατά την μέση εφηβεία (15-17 ετών), κατά την οποία οι έφηβοι πειραματίζονται και σταδιακά αυτονομούνται, καθώς και κατά την όψιμη εφηβεία (> 17 ετών). Φαίνεται ότι και τα δυο φύλα είναι επιρρεπή. Οι έφηβοι με «εξάρτηση», μπορεί ακόμη να σταματήσουν το σχολείο, να απομονωθούν από την οικογένεια και τους φίλους, να είναι επιθετικοί με τους γονείς, να κλέβουν χρήματα από την οικογένεια για να «παίζουν», να ζουν σε ένα δωμάτιο, να μην τρώνε ή το αντίθετο (να παχύνουν πολύ), να μην γυμνάζονται και να μην κοιμούνται για 24ωρα. Μπορεί ακόμη να μην αλλάζουν ρούχα, να παραμελούν την υγιεινή τους και την καθαριότητα κλπ.
Υπάρχουν περιπτώσεις παιδιών ηλικίας 10-11 ετών με εξάρτηση από το διαδίκτυο; Σε ποιους λόγους φαίνεται να οφείλεται αυτού του είδους η εξάρτηση;
Τα παραπάνω μπορεί να εμφανιστούν σε ηπιότερη μορφή κατά την πρώιμη εφηβεία. Όσο ο έφηβος μεγαλώνει και πλησιάζει την μέση εφηβεία, η περιέργεια, η μη συνειδητοποίηση του κινδύνου και η φυσιολογική αντίδραση σε κάθε καταπίεση, γίνονται βασικά χαρακτηριστικά του, τον καθιστούν ευάλωτο και ευαίσθητο σε εξαρτήσεις.
Υπάρχουν κάποια πρόδρομα συμπτώματα της εξάρτησης από το διαδίκτυο; Ποια συμπεριφορά των παιδιών ηλικίας έως και 10 ετών πρέπει να ανησυχήσει τους γονείς;
Ο υπερβολικός χρόνος ενασχόλησης, η μονομανία, η παραμέληση των υποχρεώσεων και άλλων ασχολιών, η απότομη πτώση της σχολικής επίδοσης, η απομόνωση και η μείωση του χρόνου δραστηριοτήτων και του χρόνου που περνούν με φίλους, η επιθετικότητα, η μεταβολή της συμπεριφοράς, η αδιαφορία για πράγματα που παλιά τον/την ευχαριστούσαν, οι πονοκέφαλοι, η ξηρότητα οφθαλμών, η παραμέληση της προσωπικής υγιεινής κ.α.
Ποιες συμβουλές θα δίνατε στους γονείς παιδιών και εφήβων προκειμένου να προστατεύσουν τα παιδιά τους από μια μελλοντική εξάρτηση από το διαδίκτυο;
1.Από μικρή ηλικία θα πρέπει να τίθενται όρια (για πολλά θέματα) και να τηρούνται μέσα στην οικογένεια. Όσο το παιδί μεγαλώνει, τα όρια είναι καλό να συζητιόνται, ώστε να λαμβάνεται η γνώμη του παιδιού και του εφήβου. Ο σεβασμός της προσωπικότητας παιδιών και εφήβων, είναι στοιχείο πολύ σημαντικό για την εφαρμογή πειθαρχίας.
2.Τα όρια που τίθενται διεθνώς για χρόνο οθόνης-screen time κατά την παιδική και εφηβική ηλικία είναι οι δύο ώρες την ημέρα (το μέγιστο), ωστόσο είναι λογικό τα περισσότερα παιδιά να είναι σε επαφή με την τεχνολογία συνεχώς μέσα στην ημέρα. Συνεπώς, είναι περισσότερο σημαντική η «ποιότητα» της σχέσης με το μέσο, και όχι τόσο η «ποσότητα-χρόνος».
3.Αφιερώστε χρόνο και διάθεση ώστε να ασχοληθείτε με θέματα διαδικτύου ΜΑΖΙ με τα παιδιά.
4.Τοποθετείστε τον υπολογιστή σε κοινόχρηστο χώρο, ώστε να μη δίνεται η δυνατότητα στο παιδί να απομονωθεί και να υπάρχει σχετική επιστασία.
5.Χρήση φίλτρων για επιβλαβείς ιστοσελίδες και συμμετοχή στις επιλογές του εφήβου (χωρίς υπερβολές ή/και παράλογες απαγορεύσεις), συμβάλλουν σε ένα θετικό αποτέλεσμα.
6.Ενημερώστε τα παιδιά με απλά λόγια από μικρή ηλικία για τα φαινόμενα «εθισμού» και παρενόχλησης.
7.Εάν παρατηρήσετε υπερβολική χρήση ή/και συμπεριφορές «εθισμού» αναζητήστε ΑΜΕΣΩΣ βοήθεια.
Ανακεφαλαιώνοντας γενικά στην πρόληψη του φαινομένου της κατάχρησης του διαδικτύου μπορούν να συμβάλλουν :
1.Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ (εφαρμογή ορίων, συμμετοχή σε άλλες δραστηριότητες κ.λπ)
2.ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (εκμάθηση ασφαλούς χρήσης του διαδικτύου, ενημέρωση για τα φαινόμενα κατάχρησης, παρενόχλησης κ.λπ.)
3.ΤΑ ΜΜΕ (ενημέρωση με αντικειμενικό τρόπο, χωρίς άρωμα reality)
4.Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ (νομικό πλαίσιο για τη λειτουργία των internetcafé, προγράμματα πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης στα σχολεία, εκπαίδευση γονέων κ.α.)
ΞΕΝΟΣ ΝΙΚΟΣ
Εκπαιδευτής Ενηλίκων
Ειδίκευση Συμβουλευτική
Προσανατολισμός
ΠΗΓΗ:
Μονάδα Εφηβικής Υγείας
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
