Ομιλία Μαρίας Θελερίτη, Βουλεύτριας ΣΥΡΙΖΑ Κορινθίας, στο σ/ν “Ενσωμάτωση της Οδηγίας 2000/43/ΕΚ περί εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης προσώπων ασχέτως φυλετικής ή εθνοτικής τους καταγωγής, της Οδηγίας 2000/78/ΕΚ για τη διαμόρφωση γενικού πλαισίου για την ίση μεταχείριση στην απασχόληση και την εργασία και της Οδηγίας 2014/54/ΕΕ περί μέτρων που διευκολύνουν την άσκηση των δικαιωμάτων των εργαζομένων στο πλαίσιο της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων, ΙΙ) λήψη αναγκαίων μέτρων συμμόρφωσης με τα άρ. 22, 23, 30, 31 παρ. 1, 32 και 34 του Κανονισμού 596/2014 για την κατάχρηση της αγοράς και την κατάργηση της Οδηγίας 2003/6/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και των οδηγιών της Επιτροπής 2003/124/ΕΚ, 2003/125/ΕΚ και 2004/72/ΕΚ και ενσωμάτωση της Οδηγίας 2014/57/ΕΕ περί ποινικών κυρώσεων για την κατάχρηση αγοράς και της εκτελεστικής Οδηγίας 2015/2392, ΙΙΙ) ενσωμάτωση της Οδηγίας 2014/62 σχετικά με την προστασία του ευρώ και άλλων νομισμάτων από την παραχάραξη και την κιβδηλεία μέσω του ποινικού δικαίου, και για την αντικατάσταση της απόφασης-πλαισίου 2000/383/ΔΕΥ του Συμβουλίου και IV) Σύσταση Εθνικού Μηχανισμού Διερεύνησης Περιστατικών Αυθαιρεσίας στα σώματα ασφαλείας και τους υπαλλήλους των καταστημάτων κράτησης” του Υπουργείου Δικαιοσύνης.
Αγαπητοί συνάδελφοι και συναδέλφισσες,
το παρόν σχέδιο νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ενσωματώνει στο εθνικό δίκαιο τέσσερις Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συγκεκριμένα άρθρα του Κανονισμού 596/2014 για την κατάχρηση της αγοράς, προβλέπει παράλληλα τη σύσταση του Εθνικού Μηχανισμού Διερεύνησης Περιστατικών Αυθαιρεσίας στα Σώματα Ασφαλείας, επιχειρώντας να εξαλείψει αλλά και να αντιμετωπίσει με έναν πιο αποτελεσματικό τρόπο τις διακρίσεις με βάση το φύλο, την καταγωγή, τη θρησκεία, τις πεποιθήσεις, την ασθένεια, την αναπηρία, την ηλικία, την οικογενειακή κατάσταση, τον σεξουαλικό προσανατολισμό.
Τρεις είναι οι λόγοι που γίνεται αυτό σε αυτό το νομοσχέδιο:
Πρώτον, να εκσυγχρονιστεί το υφιστάμενο κανονιστικό πλαίσιο,
δεύτερον, να διασφαλιστεί η πληρέστερη εναρμόνιση με τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και
τρίτον, να εφαρμοστεί πιο αποτελεσματικά στην πράξη η αρχή της ίσης μεταχείρισης.
Ουσιαστικά, στόχος αυτού του νομοσχεδίου είναι να δημιουργήσει ένα ενιαίο, σαφές και άρτιο πλαίσιο για το πώς θα εφαρμόζεται η ίση μεταχείριση με βάση τη νομολογία του δικαστηρίου, τις αποφάσεις που ανέφερα πριν και τις Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις εκθέσεις –θα λέγαμε- των εθνικών φορέων, που έχουμε στα χέρια μας.
Ποιο είναι το νέο στοιχείο που φέρνει αυτό το νομοσχέδιο; Είναι η αρμοδιότητα παρακολούθησης και προώθησης της αρχής της ίσης μεταχείρισης η οποία ανατίθεται στον Συνήγορο του Πολίτη, ο οποίος καθίσταται σαν ένας αρμόδιος φορέας για τον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα, αλλά και για τον ιδιωτικό τομέα και αυτό συνιστά μία εξαιρετικά σημαντική νομοθετική παρέμβαση, με δεδομένο ότι ο Συνήγορος του Πολίτη είναι μια ανεξάρτητη αρχή, είναι η Αρχή που είναι κατ’ εξοχήν αρμόδια για τα θέματα προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων και διαθέτει συνταγματικά και νομοθετικά κατοχυρωμένη ανεξαρτησία και αυτονομία απέναντι στην εκτελεστική εξουσία, ευρεία νομιμοποίηση θα λέγαμε, σε ένα εκτενές πεδίο αρμοδιοτήτων, για την αποτελεσματική ισχύ και την διεξαγωγή ερευνών, καθώς και πόρους για να εκτελέσει αυτά τα καθήκοντα.
Επίσης, με αυτό το νομοσχέδιο καταργείται η Επιτροπή της Ίσης Μεταχείρισης του Υπουργείου Δικαιοσύνης, που επαναπροσδιορίζεται η συνεργασία του Συνηγόρου του Πολίτη με το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας για θέματα εργασιακά.
Τέλος, μπαίνουν οι όροι για έναν ανοιχτό κοινωνικό διάλογο και επανασύνδεση με την Κοινωνία των Πολιτών, με δεδομένο ότι έχουμε έναν εκσυγχρονισμό και μία ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του κανονιστικού πλαισίου για τον κοινωνικό διάλογο.
Προβλέπεται επίσης η διεύρυνση των λόγων ίσης μεταχείρισης εξ αντιδιαστολής ταυτοποίησης κοινωνικών προκαταλήψεων, και των αρνητικών, θα λέγαμε, στερεοτύπων, που είναι οι αιτίες που τροφοδοτούν αυτήν την άνιση μεταχείριση και τη μισαλλοδοξία, τα οποία συμβάλλουν στον κοινωνικό στιγματισμό των διακρίσεων στη χώρα μας.
Ουσιαστικά, θα λέγαμε ότι είναι ένα πολυνομοσχέδιο με το οποίο η Κυβέρνηση επιχειρεί να ισχυροποιήσει το νομοθετικό της πλαίσιο στον χώρο των διακρίσεων, ιδιαίτερα στον χώρο της εργασίας, στην παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών, στην εκπαίδευση, στις φορολογικές διευκολύνσεις, στην κοινωνική προστασία, ακόμα και στην πρόσβαση σε στέγαση.
Μέσω, λοιπόν, αυτού του νομοσχεδίου οι διακρίσεις, στη βάση των προαναφερόμενων χαρακτηριστικών και στοιχείων της ταυτότητας των πολιτών, τιμωρούνται με ποινικές και χρηματικές κυρώσεις. Επίσης, για την αντιμετώπιση κάθε είδους διακρίσεων, ακόμα και για περιστατικά αυθαιρεσίας κρατικών υπαλλήλων, κομβικό ρόλο διαδραματίζει ο Συνήγορος του Πολίτη ο οποίος αναλαμβάνει όλη τη διεύρυνση και καταπολέμηση τέτοιων φαινομένων.
Τα μέτρα ανοίγουν, λοιπόν, τον δρόμο για μεγαλύτερη προστασία σε τομείς ευαίσθητους, όπως είναι η πρόσβαση και οι συνθήκες στην εργασία, σε αγαθά και υπηρεσίες στην εκπαίδευση και υψώνουν ασπίδα προστασίας για χιλιάδες άτομα που σήμερα αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω φυλής, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, σεξουαλικού προσανατολισμού κ.λπ.
Επίσης το σχέδιο νόμου διευρύνει το πεδίο προστασίας, προσθέτοντας σε αυτό το ελλειμματικό μέχρι σήμερα νομοθετικό μας πλαίσιο και κάποιες άλλες κατηγορίες για απαγόρευση των διακρίσεων, όπως είναι η εθνική καταγωγή, η χρόνια ασθένεια, η οικογενειακή και κοινωνική κατάσταση, ο σεξουαλικός προσανατολισμός, η ταυτότητα και τα χαρακτηριστικά φύλου.
Στην πράξη μπορεί να προστατευτούν καλύτερα και να αποκρούσουν τυχόν δυσμενή μεταχείριση σε βάρος τους πρόσωπα και πολίτες που βρίσκονται σήμερα στο περιθώριο. Και αυτοί είναι αντιρρησίες συνείδησης, οροθετικοί και οροθετικές, πάσχουσες και πάσχοντες από άλλες ασθένειες, πρώην τοξικομανείς κ.ο.κ. Επίσης, προστατεύει και τους οικείους τους, που, λόγω της σχέσης μαζί τους, μπορεί να υφίστανται κι αυτοί διακριτική μεταχείριση.
Στον εργασιακό τομέα οι προστατευτικές ρυθμίσεις για απαγόρευση των διακρίσεων αφορούν τους όρους πρόσβασης στην εργασία, την επαγγελματική εκπαίδευση, τις αποδοχές, τις απολύσεις, θέματα υγείας και ασφάλειας, θέματα επανένταξης και εκ νέου απασχόλησης μετά από μεγάλες περιόδους ανεργίας και τη συνδικαλιστική συμμετοχή των εργαζομένων.
Παράλληλα, εφαρμόζονται σε θέματα κοινωνικής προστασίας και φορολογικής διευκόλυνσης, για παράδειγμα λαμβάνεται υπ’ όψιν η φορολογική κατοικία αντί για την ιθαγένεια, επίσης σε θέματα εκπαίδευσης, πρόσβαση σε παροχή αγαθών κ.λπ., που με προεδρικό διάταγμα η προστασία θα μπορεί να επεκταθεί και σε άλλους τομείς, όσους κρίνει αναγκαίους η Κυβέρνηση.
Αναγνωρίζονται –και εδώ πρέπει να το σημειώσουμε– ουσιαστικά δικαιώματα στους συντρόφους του συμφώνου συμβίωσης, ιδιαίτερα στον εργασιακό χώρο, όπου μπορούν να διεκδικήσουν συνυπηρέτηση, οικογενειακά επιδόματα και άλλα θέματα.
Εξαιρετικά σημαντικό είναι ότι, με βάση αυτό το νομοσχέδιο, δίνεται η δυνατότητα και επιτρέπεται σε κοινωνικούς φορείς, συνδικαλιστικές οργανώσεις να αντιπροσωπεύσουν στα δικαστήρια το θιγόμενο πρόσωπο, χωρίς να υποχρεώνονται να καταβάλλουν παράβολο.
Επίσης κύριας σημασίας θεωρώ ότι η Κυβέρνηση επιχειρεί να αντιμετωπίσει πολύ πιο σημαντικά φαινόμενα αυθαιρεσίας, δηλαδή κακοποιήσεις, βασανισμούς κ.λπ., που διαπράττονται από αστυνομικούς, λιμενικούς, σωφρονιστικούς υπαλλήλους –όχι από την πλειονότητα, αλλά έχουμε συχνά καταγγελίες για αυτά τα θέματα– και θωρακίζει με αυτό το πλαίσιο τα ανθρώπινα δικαιώματα, για να αντιμετωπίσει κάθε μορφής αυθαιρεσίες, για τις οποίες η χώρα μας έχει καταδικαστεί και έχει υποχρεωθεί να καταβάλλει αποζημιώσεις.
Άρα, ο Συνήγορος του Πολίτη, μια Ανεξάρτητη Αρχή, ως εθνικός μηχανισμός διερεύνησης τέτοιων περιστατικών θα καλύψει το κενό που υπήρχε με την Επιτροπή του ν. 3938/2011, που δεν συστάθηκε σε ένα κράτος δικαίου. Και σε ένα κράτος τέτοιο δικαίου δεν πρέπει να υπάρχει καμμία υπόνοια συγκάλυψης ή ατιμωρησίας.
Αναλαμβάνει αυτόν τον ρόλο, λοιπόν, ο Συνήγορος του Πολίτη. Δεν υποκαθιστά το δικαστικό και πειθαρχικό έλεγχο τέτοιων περιστατικών. Λειτουργεί συμπληρωματικά, όταν τα πειθαρχικά παγώνουν, θα λέγαμε, την έκδοση απόφασης, μέχρι ο Συνήγορος του Πολίτη να βγάλει το πόρισμα και άρα, να μπορούν να δουν αν έχουν επικροτημένη αιτιολογία.
Επίσης, γίνεται αυστηρότερο το ποινικό οπλοστάσιο για διοικητικές και χρηματικές κυρώσεις, για να παταχθούν δηλαδή τα φαινόμενα κατάχρησης και χειραγώγησης της αγοράς αλλά και της παραχάραξης του νομίσματος.
Ολοκληρώνοντας, πρέπει να αναφέρουμε ότι το νομοσχέδιο αυτό είχε θετική ανταπόκριση από τη μεριά των κοινοτήτων, οι οποίες βέβαια υπέβαλαν ένα αίτημα στην Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης και Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, δηλαδή να επεκταθεί το άρθρο 3 του σχεδίου νόμου, ίση μεταχείριση, δηλαδή, και σε άλλους τομείς προστασίας. Αναγνωρίζουμε τις δυσκολίες λόγω του δημοσιονομικού κόστους, αλλά νομίζω ότι θα πρέπει να δούμε σε κάποια φάση αυτήν την επέκταση της εφαρμογής και σε αυτούς τους τομείς και με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα και τα χαρακτηριστικά φύλου.
