Πως θα σας φαινότανε η ερώτηση: ”Τι θα συνέβαινε, αν τα νησιά της χώρας μας ήταν ενωμένα με την ηπειρωτική στεριά;” Στην καλύτερη περίπτωση άχρηστη…!!! Κι όμως θεωρείται μια κλασσική ερώτηση δημιουργικής σκέψης.
Η συγκλίνουσα (κριτική) σκέψη αφορά στη νοητική διεργασία με σκοπό την αναζήτηση μιας ορθής λύσης ή συμπεράσματος. Αντίθετα, η αποκλίνουσα (δημιουργική ) σκέψη, εκκινώντας από την ίδια αφετηρία, προσανατολίζεται στην αναζήτηση όλων των πιθανών λύσεων και απαντήσεων.
Η δημιουργικότητα δεν είναι προνόμιο των μεγαλοφυών, δημιουργικοί είναι όλοι οι άνθρωποι. Υπάρχουν διαφορές στην δημιουργικότητα, η δημιουργική σκέψη είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της πνευματικής ανάπτυξης του παιδιού της σχολικής ηλικίας (6-12). Εκπηγάζει αρχικά από την περιέργειά και στο τέλος της σχολικής περιόδου συνδέεται με την έκφραση ιδεών, δηλαδή με τη νόηση του παιδιού.
Χαρακτηριστικά του δημιουργικού μαθητή
Δείχνει έντονη περιέργεια και ευαισθησία για τα πράγματα,υποβάλλει ερωτήσεις και απορίες, συλλαμβάνει τα κρίσιμα σημεία στη δομή και την πορεία των φαινομένων,έχει σπάνια δύναμη να «βλέπει» νοερά νέες δομές και διαδικασίες επίλυσης προβλημάτων, εκφράζει τις λύσεις του κατά ποικίλους τρόπους: ζωγραφική, πεζό λόγο, μουσική, ποίηση, δραματοποίηση, παράγει νέες ιδέες και λύσεις, ακόμα και για κοινά προβλήματα. Προσαρμόζεται εύκολα σε νέες καταστάσεις και τις απολαμβάνει, συχνά συγκρούεται με την παραδεγμένη τάξη πραγμάτων, αμφισβητεί, απεχθάνεται τις ρουτίνες, έχει πηγαίο χιούμορ.
Άλλα γενικά χαρακτηριστικά των δημιουργικών ατόμων
α/ευαισθησία για όσα συμβαίνουν γύρω τους: πολλοί είδαν μήλα να πέφτουν από τη μηλιά, όμως ο Νεύτων ανακάλυψε το νόμο της βαρύτητας.
β/αισιόδοξη διάθεση: Το δημιουργικό άτομο ρωτάει «πώς μπορεί να γίνει ένα πράγμα» και όχι «αν μπορεί να γίνει ένα πράγμα».
γ/επιπόλαιος ενθουσιασμός: Κριτική που γίνεται νωρίς στη δημιουργική λύση ενός προβλήματος επενεργεί ως τροχοπέδη στην ελεύθερη πορεία των ιδεών.
δ/πνευματική ευλυγισία: Μπορούν να μεταπηδούν από ένα τρόπο προσέγγισης ενός προβλήματος σε άλλους και να αναζητούν νέες σχέσεις και χρήσεις σε κοινά πράγματα.
Εμπόδια στη δημιουργική σκέψη
Οι προηγούμενες συνήθειες,η απόλυτη κυριαρχία της λογικής,η έλλειψη εμπιστοσύνης στις δημιουργικές μας ικανότητες. Ο φόβος των σφαλμάτων και της γελοιοποίησης, οι κοινωνικές πιέσεις για συμμόρφωση,τυφλή παραδοχή του αλάθητου της αυθεντίας, η έντονη επιθυμία για αποδοχή από την ομάδα, ο υπέρμετρος ανταγωνισμός.
Δημιουργικότητα και σχολείο
Κύρια προϋπόθεση θετικής επίδρασης στο σχολικό χώρο είναι ο δημιουργικός δάσκαλος.Η υπερβολική έμφαση για επιτυχίες στις παραδοσιακές σχολικές επιδόσεις, τελικά αναστέλλει τις δημιουργικές διαθέσεις των μαθητών.
Ενδεικτικά καλές πρακτικές προαγωγής της δημιουργικότητας των μαθητών:
Ευελιξία στη διδασκαλία. Ενσωμάτωση ιδεών των μαθητών. Δοκιμασίες ανοιχτού τύπου. Δυνατότητα πολλαπλών λύσεων, απαντήσεων. Ενίσχυση της αυτοεκτίμησης των μαθητών. Ενθάρρυνση, χωρίς φόβο αποδοκιμασίας, κριτικής, χιούμορ,παιγνιώδης διάθεση. Οι ιδέες δεν σχολιάζονται αλλά δοκιμάζονται και συνδυάζονται. Επιβράβευση. Ανάδειξη διασυνδέσεων διαφορετικών μορφών γνώσεων. Συνδυασμός πολλών γνωστικών πεδίων. Πολλαπλές μορφές αναπαράστασης ενός θέματος, Δια θεματική προσέγγιση…….
Ενδεικτικές δημιουργικές ασκήσεις του τύπου: «Να βρούμε πολλές λύσεις για…»
Να βρουν πολλούς τρόπους να πλένουν τα παιδιά ευχαρίστως τα δόντια τους, να διατηρούν το σχολείο καθαρό. (Αγωγή Υγείας).
Να βρουν πολλούς εναλλακτικούς τίτλους σε κείμενο που διάβασαν. (Γλώσσα).
Ενδεικτικές Δημιουργικές ασκήσεις του τύπου: «Τι θα συνέβαινε, αν…»
Τι θα συνέβαινε, αν έπαυε, προς στιγμήν, να ισχύει η αρχή της άνωσης των υγρών; (Φυσική).
Τι θα συνέβαινε, αν δεν είχαν εφευρεθεί οι κλασματικοί αριθμοί; (Μαθηματικά).
Ασχοληθείτε και με τις λανθασμένες απαντήσεις. Θεωρούμε μια απάντηση ως «λανθασμένη», γιατί δεν ταυτίζεται με την απάντηση που έχουμε εμείς στο μυαλό μας, πιθανόν να εκφράζει έναν άλλο τρόπο αντίληψης και έκφρασης του προβλήματος
Χαρακτηριστικά Δημιουργικού Σχολικού Περιβάλλοντος
Να δίδει αξία στις δημιουργικές δραστηριότητες του παιδιού .Να εκτιμά, και το ίδιο το παιδί, τη δημιουργική παραγωγή, τη δική του και των άλλων. Να δείχνει ανοχή σε νέες ιδέες και ασυνήθεις λύσεις. Να δίνει έμφαση όχι μόνο σε τι γνωρίζει το παιδί, αλλά και πώς νιώθει για ότι γνωρίζει. Να αποφεύγει την τυποποίηση της σχολικής ζωής. Να σέβεται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του δημιουργικού παιδιού. Να δίνει έμφαση όχι μόνο στην αξιολόγηση του τελικού προϊόντος αλλά και της διαδικασίας με την οποία δομήθηκε και παρήχθη αυτό.
«Μην κρατείς λοιπόν μέσα σου ένα μόνο τρόπο να σκέφτεσαι
και να πιστεύεις πως ο,τι λες εσύ και τίποτα άλλο δεν είναι ορθό…»
Σοφοκλής «Αντιγόνη»
ΞΕΝΟΣ ΝΙΚΟΣ
Εκπαιδευτής Ενηλίκων
Ειδίκευση Συμβουλευτική
Προσανατολισμός
ΠΗΓΗ:
ΠΕΡΙΦΕΡ. ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ-ΘΡΑΚΗΣ
