Οι προκαταλήψεις μας μπορούν και διαμορφώνουν τις αντιλήψεις και τα πιστεύω μας για τον κόσμο,καθοδηγώντας την καθημερινή μας συμπεριφορά.Οι προκαταλήψεις είναι ένα GPS ενσωματωμένο στους βασικούς μηχανισμούς του εγκεφάλου μας, δηλαδή στην αντίληψη, στο συναίσθημα αλλά και το γνωστικό μας πεδίο.
Τις κουβαλάμε σε όλη μας την ζωή, στον δημόσιο και τον ιδιωτικό μας βίο και θα μας συνοδεύσουν σύντομα πίσω από το παραβάν της κάλπης. Παρά κάτω συγκέντρωσα κάποιες από τις πιο γνωστές προκαταλήψεις που έχουν άμεση σχέση τόσο με την εκλογική μας συμπεριφορά όσο και τον τρόπο που λειτουργούμε στο δημόσιο βίο.
Η προκατάληψη της εξουσίας.Τείνουμε να πιστεύουμε ανθρώπους που κατέχουν θέσεις ισχύος και γοήτρου. Τους θεωρούμε πιο αξιόπιστους, χωρίς να ελέγχουμε αυτά που λένε και αυτά που κάνουν.Ο αλάνθαστος πολιτικός ηγέτης ”πατερούλης”.
Η προκατάληψη της γοητείας.
Θεωρούμε πιο αξιόπιστους τους πιο γοητευτικούς υποψηφίους, επειδή ο εγκέφαλός μας έλκεται από αυτό που τον ευχαριστεί αισθητικά. Οι πιο ευπαρουσίαστοι υποψήφιοι συνήθως έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να μας πείσουν.
Η προκατάληψη του τυφλού σημείου.
Οι περισσότεροι άνθρωποι αδυνατούν να συνειδητοποιήσουν πόσες προκαταλήψεις έχουν στην πραγματικότητα ή πόσο συχνά πέφτουν θύμα αυτών των προκαταλήψεων. Οι πολιτικοί έχουν επίγνωση αυτών των τυφλών σημείων και έτσι στοχεύουν επίτηδες στις δικές μας προκαταλήψεις για να πουλήσουν τις ιδέες τους ή τα πολιτικά προγράμματά τους.
Η προκατάληψη της κοινωνικής συναίνεσης.
Όσο περισσότερο οι άλλοι συμφωνούν μαζί μας, τόσο πιο πολύ περισσότερο πιστεύουμε ότι οι πεποιθήσεις μας είναι αληθινές. Αντίθετα, όσο περισσότερο διαφωνούν οι άλλοι μαζί μας, τόσο πιθανότερο είναι να καταπιέσουμε και να αμφισβητήσουμε τα ίδια μας τα πιστεύω – ακόμα κι όταν είναι σωστά. Έτσι οι πολιτικοί συνήθως σου λένε αυτό που θέλεις να ακούσεις.
Η προκατάληψη της ομάδας.
Υποσυνείδητα, υιοθετούμε ευνοϊκή μεταχείριση για τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας μας και σπάνια αμφισβητούμε τα πιστεύω τους, επειδή ο εγκέφαλός μας είναι έτσι κατασκευασμένος, ώστε να αναζητά τη συμφωνία με τους γύρω του. Είναι η παγίδα των συμβούλων για αυτούς που ασκούν εξουσία.
Η προκατάληψη της οικογένειας.
Όλοι μας έχουμε την προδιάθεση να πιστεύουμε αυτόματα τις πληροφορίες που μας παρέχουν μέλη της οικογένειάς μας και στενοί φίλοι.Ο εγκέφαλός μας βασίζεται σε αυτά τα άτομα, γι’ αυτό και τείνουμε να αποδεχόμαστε τον κόσμο χωρίς να ελέγχουμε τα γεγονότα. Για αυτό στις τοπικές εκλογές περισσότερο έχουν μεγάλη σημασία τα λεγόμενα ”σόγια”.
Η προκατάληψη για άτομα εκτός ομάδας.
Γενικά, απορρίπτουμε ή υποτιμούμε τα πιστεύω ανθρώπων που δεν ανήκουν στην ομάδα μας, κυρίως όταν οι πεποιθήσεις τους διαφέρουν αισθητά από τις δικές μας. Επιπλέον, έχουμε τη βιολογική προδιάθεση να αναστατωνόμαστε όταν ερχόμαστε σε επαφή με ανθρώπους διαφορετικού εθνοτικού και πολιτιστικού υποβάθρου – έστω κι αν είναι μέλη της ομάδας μας. Η προκατάληψη αυτή είναι εκτός των άλλων και η ρίζα του ρατσισμού.
Η προκατάληψη της προσμονής.
Όταν ψάχνουμε για πληροφορίες, ή όταν κάνουμε κάποια έρευνα, έχουμε την τάση να “ανακαλύπτουμε” αυτό ακριβώς που ψάχνουμε. Στην ιατρική, οι διπλά τυφλές μελέτες έχουν σκοπό να εξαλείψουν αυτή τη διαβρωτική προκατάληψη. Στην πολιτική αυτή η προκατάληψη οδηγεί στην βεβαιότητα της νίκης ενώ η πραγματικότητα βοά για το αντίθετο.
Η προκατάληψη της θετικής μνήμης.
Όταν αναπολούμε το παρελθόν, τείνουμε να ωραιοποιούμε τα γεγονότα και να τους δίνουμε μια πιο θετική δύναμη από την πραγματική. Έτσι θεωρούμε ότι η πολιτική και οι πολιτικοί ήταν καλύτεροι τα παλιά καλά χρόνια.
Ως ένα βαθμό, όλοι μας χειραγωγούμε και χειραγωγούμαστε από τους άλλους προκειμένου να τους πείσουμε ή να μας πείσουν να ενστερνιστούμε ο ένας τα πιστεύω του άλλου. Το κάνουν οι γονείς με τα παιδιά τους, οι δάσκαλοι με τους μαθητές τους, οι ερευνητές με τους συναδέλφους τους, οι εραστές μεταξύ τους και φυσικά οι πολιτικοί. Δυστυχώς, συχνά το κάνουμε χωρίς να βέβαια να συνειδητοποιούμε τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες ο ένας του άλλου. Τουλάχιστον ας τις έχουμε κατά νου πηγαίνοντας στις προσεχείς εκλογές προς την κάλπη.
Νίκος Ξένος
Εκπαιδευτής Ενηλίκων
Σύμβουλος Σταδιοδρομίας
