Α. 1. Ο συγγραφέας στο δοκίμιό του αναφέρεται στα ιδανικά που στεριώνουν τη δημοκρατία. Απαντώντας σε ερωτήματα νέων σχετικά με το την ανάγκη ύπαρξης ενεργών πολιτών με ιδανικά αναφέρεται αρχικά στην ανοχή ως απάντηση στο φανατισμό, την τυφλή προσκόλληση σε μια αλήθεια ακόμα και με τη χρήση βίας. Προσθέτει το ιδανικό της « μη βίας» ως βασικό δημοκρατικό τρόπο εναλλαγής της εξουσίας και επίλυσης των κοινωνικών συγκρούσεων. Τρίτο θεωρεί το ιδανικό της ελεύθερης αντιπαράταξης ιδεών, νοοτροπίας και τρόπου ζωής όπως βιώνεται στις σύγχρονες κοινωνικές επαναστάσεις. Τελευταίο ιδανικό είναι αυτό της αδελφότητας που αποκλείει τις εμφύλιες συγκρούσεις και διατηρεί τη δημοκρατία. Κλείνοντας επισημαίνει τη σημασία της αδελφότητας ως τη σημαντικότερη σήμερα για την κοινή μοίρα της ανθρωπότητας.
Β. 1. Σωστό, Λάθος, Σωστό, Σωστό, Λάθος.
Β. 2. α. Ποτέ μου δεν ξεχνώ τη διδαχή του Καρλ Πόπερ*, σύμφωνα με την οποία αυτό που ουσιαστικά διακρίνει μια δημοκρατική εξουσία από μια μη δημοκρατική είναι πως μονάχα στην πρώτη οι πολίτες μπορούν να ξεφορτωθούν τους κυβερνώντες χωρίς αιματοχυσίες
Στο έργο του Φιλοσοφία της Ιστορίας ο Χέγκελ** χαρακτήρισε την Ιστορία ως «απέραντο σφαγείο»
Β. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί την επίκληση στην αυθεντία του Καρλ Πόπερ για να στηρίξει το επιχείρημά του σχετικά με το βασικό δημοκρατικό ιδανικό της «μη βίας», ώστε να μιλήσει αφ’ ενός για την ειρηνική και αναίμακτή εναλλαγή προσώπων και κομμάτων στην εξουσία και αφ’ ετέρου για τη σημασία ύπαρξης δημοκρατικών κανόνων που εξασφαλίζουν κοινωνική ειρήνη.
Στη δεύτερη περίπτωση ο συγγραφέας χρησιμοποιεί την αυθεντία του Χέγκελ για να τονίσει την ανάγκη ύπαρξης του ιδανικού της αδελφότητας σ΄ έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται ιστορικά «σφαγείο» λόγω των ιστορικών αδελφοκτόνων συγκρούσεων.
Εκτός από την ενίσχυση της επιχειρηματολογίας του, ο συγγραφέας επιτυγχάνει τη διακειμενικότητα και κάνει το κείμενό του πιο ενδιαφέρον.
Β. 3. α. Διδαχή = παραίνεση, κήρυγμα, δασκάλεμα. χλευασμός = κοροϊδία, χλεύη, επιτίμηση.
Συμβίωση= συνύπαρξη. Αντιπολιτεύομαι = εναντιώνομαι
β 1. απέραντο σφαγείο = μεταφορική λειτουργία της γλώσσας : φονικότατοι πόλεμοι, μακελειό.
2. φωτίζει την πορεία μας = μεταφορική λειτουργία της γλώσσας : μας δείχνει πως πρέπει να ζούμε, μας καθοδηγεί.
Β. 4. α 1. Οι τυπικοί κανόνες της δημοκρατίας, που τόσο συχνά γίνονται αντικείμενο χλευασμού, εισήγαγαν για πρώτη φορά στην ιστορία τρόπους συμβίωσης που είχαν στόχο την επίλυση των κοινωνικών συγκρούσεων χωρίς τη χρήση βίας.
Αν σήμερα απειλείται η ειρήνη στον κόσμο, η απειλή προέρχεται για άλλη μια φορά από τον φανατισμό, δηλαδή από την τυφλή πίστη στη δική μας αλήθεια και ότι αυτή μπορεί να επιβληθεί με τη βία.
2. Χρειάζεται μια απάντηση στο βασικό ερώτημα που άκουσα να επαναλαμβάνεται συχνά, κυρίως από τους νέους οι οποίοι τόσο εύκολα αυταπατώνται κι εξίσου εύκολα απογοητεύονται.
Μπορούμε να τον διαψεύσουμε;
Β (η fraternité της Γαλλικής Eπανάστασης): επεξηγεί τον όρο αδελφότητα και ερμηνεύει την ιστορική του προέλευση.
γ Μόνο η δημοκρατία επιτρέπει τη διαμόρφωση και την εξάπλωση των ειρηνικών επαναστάσεων : Ενεργητική σύνταξη
Μετατροπή σε παθητική: η διαμόρφωση και η εξάπλωση ειρηνικών επαναστάσεων επιτρέπεται μόνο από τη δημοκρατία.
Γ.1. Επικοινωνιακό πλαίσιο = άρθρο : απαιτείται τίτλος : Ενεργός πολίτης : ο θεματοφύλακας της σύγχρονης Δημοκρατίας.
1ο ζητούμενο: οι ενέργειες με τις οποίες ο πολίτης κάνει πράξη τη δημοκρατία στην καθημερινότητά του:
-
Συμμετοχή του στην Κοινωνία των πολιτών. Είναι υπεύθυνος πολίτης, ξέρεις τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του εκφράζει την άποψή του και συμμετέχει ενεργά στην κοινωνία. Ενημερώνεται για τα κοινά, , προστατεύει το περιβάλλον, διεκδικεί τα δικαιώματά του, σέβεται τη διαφορετικότητα. Διεκδικεί ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφόρηση για θέματα που τον αφορούν, πληροφόρηση η οποία διευρύνει τις επιλογές του, τον στηρίζει στη λήψη αποφάσεων σε όλα τα επίπεδα και προωθεί την ενεργό του συμμετοχή στην κοινωνία σε τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
-
Σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αποδοχή όλων των ανθρώπων ανεξάρτητα από πολιτικές πεποιθήσεις, θρησκεία, καταγωγή ή σεξουαλικό προσανατολισμό. Αποφυγή και καταδίκη της βίας και των ρατσιστικών ή ξενοφοβικών αντιλήψεων, πίστη στο διάλογο ως μόνη απάντηση στην κάθε είδους αντιπαράθεση, κοινωνική ευγένεια.
-
Απόρριψη λαϊκισμού απ΄ όπου κι αν προέρχεται, απόρριψη πελατειακών σχέσεων με τους φορείς εξουσίας, απόρριψη και καταδίκη πολιτικών μορφωμάτων που αφίστανται από τις αρχές της Δημοκρατίας και των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Αποφυγή απάθειας και αποχής από τα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα, συμμετοχή στις εκλογές, επιλογή αντιπροσώπων με κριτήρια το σεβασμό στα δημοκρατικά ιδανικά και την εντιμότητα.
2ο ζητούμενο: δράσεις με τις οποίες το σχολείο μπορεί να συμβάλλει στη διαμόρφωση ενεργών πολιτών με δημοκρατικό ήθος:
-
Ενίσχυση του θεσμού των μαθητικών κοινοτήτων : να μην περιορίζονται στην οργάνωση σχολικών εκδρομών αλλά να αποτελέσουν ένα κύτταρο δημοκρατίας και ενεργοποίησης των μαθητών , ένα οργανικό μέρος της κοινωνίας των πολιτών με αναγνώριση των προβλημάτων του ίδιου του σχολείου και της τοπικής κοινωνίας, χάραξη στρατηγικών για την επίλυσή τους, προτάσεις των ίδιων των μαθητών. Συμμετοχή των μαθητικών κοινοτήτων σε εθελοντικές δράσεις όχι μόνο του σχολείου αλλά και της πόλης τους.
-
Σύζευξη λόγων – έργων: Το αναλυτικό πρόγραμμα του Ελληνικού σχολείου προωθεί τις αξίες της ανθρωπιστικής παιδείας, της αλληλεγγύης, της ανοχής στη διαφορετικότητα, της ενσυναίσθησης , της πίστης στον άνθρωπο ως αυτόνομη αξία. Οι αξίες αυτές θα πρέπει να μη μείνουν μόνο ως στόχοι του αναλυτικού προγράμματος, αλλά να γίνουν βίωμα και τρόπος ζωής του σύγχρονου μαθητή. Το μάθημα του project θα πρέπει να ενισχυθεί καθώς βοηθά το μαθητή να αναγνωρίζει ένα πρόβλημα, να συνεργάζεται, να χαράζει στρατηγικές επίλυσής του, να προτείνει λύσεις. Έτσι μπορούν οι μαθητές να υιοθετήσουν δημοκρατική στάση ζωής απέναντι σε μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει και το ίδιο το σχολείο ( bulling, ενσωμάτωση μαθητών) και η κοινωνία και το κράτος.
-
Ενίσχυση του θεσμού του Έφηβου – Βουλευτή: οι νέοι να μη συμμετέχουν απλώς, αλλά να μπορούν να συνδιαμορφώνουν τις πολιτικές που τους αφορούν και η γνώμη τους να έχει ισχύ και αξία.
