«Δυο πράγματα δεν ευδοκιμούν στη χώρα μας. 

Το ένα είναι το δέντρο του καφέ και το άλλο η Δημοκρατία. 

Και τα δύο μας έρχονται από το εξωτερικό.

Στα χώματά μας δεν μπορέσαμε ν’ αναπτύξουμε με κανένα

τρόπο το δέντρο του καφέ. 

Το κλίμα της χώρας μας, το νερό, το χώμα, δεν είναι κατάλληλα

 για την ανάπτυξη του δέντρου αυτού.

Όσο για τη Δημοκρατία… Η αλήθεια είναι πως ό,τι περνούσε από το χέρι μας, 

δεν παραλείψαμε να το κάνουμε, για την ανάπτυξή της, για την εδραίωσή της. 

Αν κοιτάξετε την ιστορία μας, πριν από εκατό χρόνια πάνω κάτω ρίχτηκε

 στη χώρα μας ο σπόρος της Δημοκρατίας.

 Είναι εκατό χρόνια που όλο λέμε:

“Αμάν η Δημοκρατία μας μπουμπούκιασε!…”

“Η νεαρή Δημοκρατία μας!…”

“Αμάν η νεαρή Δημοκρατία μας!…”

Να είναι δοξασμένος αυτός που τη μεγάλωσε, μόλις καταφέραμε τόσα χρόνια 

να φέρουμε σ’ αυτό το ανάστημα τη  Δημοκρατία, έγινε ένα φιντάνι η Δημοκρατία.

Αν ξοδεύαμε αυτό τον κόπο των εκατό χρόνων που αφιερώσαμε στη Δημοκρατία, 

για την ανάπτυξη του καφέ, σήμερα η χώρα μας θα γινόταν δάσος από καφέ, 

που δεν τ’ άγγιξε ο μπαλτάς του ξυλοκόπου.

Στο παρελθόν κρίθηκε απαραίτητο, δεν το είχαμε καταλάβει. αντί να φυτέψουμε 

σπόρο καφέ, φυτέψαμε το σπόρο της Δημοκρατίας.

 “Δόξα τω Θεώ”, αν και δεν έχουμε καμιά στενοχώρια 

απ’ τη μεριά της Δημοκρατίας, εμείς ξέρουμε το τι τραβάμε από την έλλειψη του καφέ.

 Καφές είναι αυτός!… Δε μοιάζει σε τίποτε.

 Έτσι είναι η Δημοκρατία;

Και να είναι και να μην είναι το ίδιο κάνει…

Αν δεν υπάρχει καφές, του ανθρώπου το κεφάλι γυρίζει,

αν δεν υπάρχει Δημοκρατία, του ανθρώπου το κεφάλι δεν γυρίζει. 

Ο καφές μοσκοβολάει, η Δημοκρατία ούτε καν έχει μυρουδιά. 

Τον καφέ τον βάζεις στο φλιτζάνι, τον πίνεις. 

Η Δημοκρατία ούτε τρώγεται, ούτε πίνεται. 

Σε τι χρειάζεται αυτή η Δημοκρατία, μπορείτε να μου πείτε;

Στη χώρα μας έρχεται από το εξωτερικό μπόλικη μπόλικη Δημοκρατία,

 αλλά καφές δεν έρχεται. 

Τον καφέ τον πουλάνε, τη Δημοκρατία τη δίνουν.

 Ο καφές είναι με λεφτά, η Δημοκρατία τζάμπα… 

Για τον καφέ χρειάζεται συνάλλαγμα, για τη  Δημοκρατία τίποτα δεν χρειάζεται.

Για κοιτάξτε το τι τραβάμε απ’ τον καφέ. 

Σάμπως δεν έχουμε συνηθίσει στον καλό καφέ; 

Αμέσως καταλαβαίνουμε τον καλό καφέ απ’ τον άσκημο, το μπαγιάτικο απ ‘το φρέσκο, 

το νοθεμένο απ’ το σκέτο.

Ζωή να ‘χουνε, μερικοί πατριώτες μας έκαναν ψεύτικο καφέ. 

Στην αρχή βγήκε ο κριθαρένιος καφές, δεν έπιασε.

Ύστερα βγήκε καφές από φασόλια, δεν το κατάπιαμε. 

Εμείς σαν έθνος είμαστε θεριακλήδες του καφέ,  αν και καταπίνουμε

 όλες τις απομιμήσεις, του καφέ την απομίμηση δεν την καταπίνουμε.

Ω, Ύψιστε! Να γινόταν, τόσο δα απ’ ό,τι καταλαβαίνουμε απ’ αυτόν τον καφέ, 

να καταλαβαίναμε και από Δημοκρατία…»

(Αζίζ Νεσίν,» Ο καφές και η δημοκρατία,»από τις εκδ. θεμέλιο)

(απόσπασμα)