Πήλιος Γούσης, ο αγωνιστής που κατηγορήθηκε
ότι πρόδωσε το Σούλι στον Αλή Πασά.
Γιατί αμφισβητείται η προδοσία του
και πως προέκυψε η βαριά κατηγορία...
Ο Πήλιος Γούσης ήταν Σουλιώτης οπλαρχηγός
και αγωνιστής της επανάστασης του 1821.
Αν και πήρε μέρος σε αγώνες των συμπατριωτών του εναντίον
του Αλή πασά Τεπελενλή, έχει μείνει στην ιστορία ως «προδότης» του Σουλίου.
Ο Πήλιος Γούσης Σύμφωνα με την παράδοση, πριν το ξέσπασμα της επανάστασης,
κατά την περίοδο 1800-1803, ο Γούσης έγινε όργανο του γιου του Αλή Πασά,
του Βελή πασά, ο οποίος από το καλοκαίρι του 1803, είχε αναλάβει
τις στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά των Σουλιωτών.
Πιθανότερη αιτία της μεταστροφής του ήταν είτε η φιλοχρηματία είτε
οι οικογενειακές αντιζηλίες.
Τον Σεπτέμβριο του 1803, ο Γούσης ήρθε σε συνεννόηση με το Βελή πασά.
Του πρότεινε ένα σχέδιο κατάληψης του Σουλίου με αντάλλαγμα την απελευθέρωση
ενός γαμπρού του, που κρατείτο όμηρος,
καθώς και την παροχή μεγάλου χρηματικού ποσού.
Το σχέδιο θα πραγματοποιείτο στις 26 Σεπτεμβρίου και είχε ως εξής:
Ο Γούσης θα υποδείκνυε στους Τουρκαλβανούς ένα αφύλακτο μονοπάτι
που θα οδηγούσε στο Κούγκι, ώστε να αποκλειστούν οι Σουλιώτες.
Όταν ο Βελής έκανε γενική επίθεση, οι Σουλιώτες βρέθηκαν περικυκλωμένοι
από τα πυρά 200 Τούρκων, που ο Γούσης
είχε οδηγήσει την προηγούμενη νύχτα στο Σούλι.
Οι υπερασπιστές του αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν, να εγκαταλείψουν το Σούλι
και να μεταβούν στην Κέρκυρα.
Ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, στο ποίημα του «Καλόγερος» παρουσιάζει τον Γούση
να καλεί τον καλόγερο Σαμουήλ να παραδοθεί στο Βελή πασά, λίγο πριν ανατινάξει
τη μπαρουταποθήκη στο Κούγκι.
Πολλοί ερευνητές όμως αναφέρουν πως μετά τη συνθηκολόγηση των Σουλιωτών,
ο Γούσης βρέθηκε στην Κέρκυρα το 1820 και σχεδίασε από κοινού
με τους συμπατριώτες του την επίθεση κατά του Αλή πασά.
Η αποκατάσταση του ονόματος του Γούση Υπάρχουν ιστορικοί, οι οποίοι
εκφράζουν εντελώς διαφορετική άποψη.
Υποστηρίζουν πως η λεγόμενη «προδοσία» του Πήλιου Γούση
στην κατάληψη του Σουλίου, βασίζεται στη λαϊκή παράδοση και απέχει πολύ
από την πραγματικότητα.
Σε πολλά βιβλία αναγράφεται ότι ο Γούσης ήταν Σουλιώτης πολεμιστής,
ο οποίος μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία το 1819.
Πολέμησε από το 1800 μέχρι και το 1804 τους Τουρκαλβανούς του Αλή πασά
και έπεσε ηρωικά το 1826, κατά την έξοδο του Μεσολογγίου.
Η παρεξήγηση και ο χαρακτηρισμός του «προδότη» Λέγεται, πως
μετά τον θάνατο του Γεωργίου Τζαβέλλα, οι Σουλιώτες ζήτησαν
την εκλογή νέου αρχηγού.
Ο Γούσης έθεσε υποψηφιότητα για το αξίωμα, αλλά τελικά εξελέγη
ο Φώτος Τζαβέλλας.
Τότε ακούστηκε να λέει δυσαρεστημένος ο Γούσης: «γ… τη μάνα του,
όλο οι Τζεβελλαίοι θα ορίζουν το Σούλι;
Θα τους δείξω εγώ». Στη συνέχεια έφυγε από το Σούλι, παίρνοντας μαζί
την οικογένεια και τους ακολούθους του και εγκαταστάθηκε στην Πρέβεζα.
Η κακή φήμη του Γούση προέκυψε από το συγγραφέα Χριστόφορο Περραιβό,
ο οποίος έγραφε, πιθανότατα για προσωπικούς λόγους,
πως «ο Γεώργιος Μπότσαρης και οι συμπεθέροι του Γούσης και Κουτσονίκας
επρόδωσαν στον Αλή πασά την πατρίδα τους, το Σούλι».
Η υπόληψη και το όνομα και του Πήλιου Γούση σήμερα θεωρείται ότι
έχουν αποκατασταθεί ιστορικά.
Αντλήθηκε υλικό από το βιβλίο «Η Ελληνική Επανάσταση του 1821.
Από την προεπαναστατική περίοδο έως την βασιλεία του Όθωνα»,
ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ...
Ποιος όμως ήταν ο Περραιβός;
Ο Χριστόφορος Περραιβός ήταν Έλληνας στρατιωτικός,
πολιτικός, αγωνιστής του εικοσιένα, δάσκαλος,
στιχουργός και συγγραφέας πολεμικών απομνημονευμάτων.
Στενός συνεργάτης του Ρήγα Βελεστινλή (Φεραίου),
μέλος της Φιλικής Εταιρείας από το 1817, εθναπόστολος στην κυριολεξία
διατρέχει όλην την Ελλάδα. Άλλοτε τον βρίσκουμε στη Μάνη, άλλοτε στο Μωριά,
αλλά και στο Σούλι, στην Πάργα όπου ο μητροπολίτης Ιερόθεος
τον αποκηρύττει από τον άμβωνα αλλά και στην Κέρκυρα το 1816
που τον συλλαμβάνουν οι Άγγλοι και τον εξορίζουν.
Άνθρωπος της δράσης, τον βρίσκουμε δίπλα στον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο
στη μάχη του Πέτα. Πήρε μέρος στην Β΄ Εθνοσυνέλευση Άστρους, το 1823.
Οι παλιοί αγώνες του από τον καιρό του Ρήγα, ο ρόλος του στη Φιλική Εταιρεία,
η δράση του στο Μωριά και το Σούλι τον έκαμαν γνωστό με φήμη έξοχη
σ΄ όλην την Ελλάδα.
Οι πολέμαρχοι της Ανατολικής Ελλάδας τον κάλεσαν μ΄ επιμονή ν΄αναλάβει
το πολεμικό Υπουργείο και να διευθύνει τα πολεμικά πράγματα στον τόπο τους.
Γεννήθηκε το 1773 στους Παλαιούς Πόρους (παλ. Πούρλες) της Πιερίας.
Το πραγματικό επίθετο της οικογενείας του ήταν Χατζηβασιλείου
που το έκαμε Περραιβός από την αρχαία ονομασία της πόλεως που καταγότανε.
Το 1793 σπούδασε στην ακμάζουσα τότε ελληνική Σχολή του Βουκουρεστίου
και το 1796 στη Βιέννη, προκειμένου να σπουδάσει ιατρική.
Στη Βιέννη συνάντησε τον Ρήγα Βελεστινλή, έγινε οπαδός του και έκτοτε
συνεχής σύντροφός του.
Όταν από προδοσία οι Αυστριακοί ανακάλυψαν τα επαναστατικά σχέδια
του Ρήγα Φεραίου (17 Δεκεμβρίου 1797), συνέλαβαν και τον Περραιβό,
ο οποίος όμως αφέθηκε ελεύθερος, αφού ο Ρήγας τον κάλυψε
(Δεν διασταυρώνεται από πουθενά).
Όλοι τους οι υπόλοιποι βασανίστηκαν
και θανατώθηκαν, πλην Περραιβού.
Ο μόνος διασωθείς, ο οποίος και συνέγραψε την εκδοχή του
λέγοντας στις αυστριακές αρχές που τους συνέλαβαν ότι τον γνώρισε
καθ΄οδόν και ότι έρχονταν στην Τεργέστη για να σπουδάσει ιατρική.
Οι Γάλλοι εκτιμώντας τα οργανωτικά αλλά και τα συνωμοτικά του προσόντα
του εμπιστεύτηκαν πολλές δύσκολες αποστολές σε διεργασίες.
Στη Κέρκυρα όπου έμεινε αρκετά χρόνια, μέχρι το 1817, συνέγραψε
την "Ιστορία του Σουλίου και της Πάργας",
την οποία εξέδωσε στο Παρίσι το 1803
(μόνο τον α΄ τόμο) και στη συνέχεια το 1815
εκδίδει πλήρως το έργο του στη Βενετία.
Αργότερα το 1857 ακολούθησε η τρίτη έκδοσή, διορθωμένη.
Την προδοσία του Πήλιου Γούση που συνέβαλε
και ο συμπέθερός του Κουτσονίκας, έχει καταγράψει ο Χ. Περραιβός,
που χρεώνει και ένα μέρος της προδοσίας στον Κίτσο Μπότσαρη.
Κατά μία άποψη, μετά τη συνθηκολόγηση των Σουλιωτών ο Πήλιος Γούσης
μετέβη στη Κέρκυρα όπου, κατά τον Φιλήμονα, το 1820 συνέβαλε
στη συνεννόηση των Σουλιωτών με τον Τούρκο στόλαρχο για από κοινού
επίθεση κατά του Αλή Πασά.
Έτσι σε νεώτερα έγγραφα φέρεται ο Πήλιος Γούσης να έχει εξαγνιστεί».
Τον Πήλιο Γούση τον ξανασυναντάμε το 1820, όταν μαζί με τον Νότη Μπότσαρη,
τον Κίτσο Τζαβέλλα και τον Καραμπίνη συναντήθηκαν με τον στόλαρχο
του Σουλτάνου Αλήμπεη για να διαπραγματευτούν την συμμετοχή
των Σουλιωτών στον αγώνα της Πύλης κατά του Αλή Πασά.
‘Οπως, όμως, αποφαίνονται οι ιστορικοί, πρόκειται για διαφορετικό πρόσωπο.
Ο Πήλιος Γούσης φαίνεται ότι έλαβε μέρος στην Επανάσταση του 21
και με την συμμετοχή του αυτή εξαγνίστηκε για την προδοσία του στο Σούλι,
σύμφωνα με έρευνα του ανιψιού του Ιωάννη Γούση.
Με πρόταση του Κώστα Μπότσαρη ανακηρύχθηκε αντιστράτηγος
τον Φεβρουάριο του 1825 και βρήκε τον θάνατο κατά την δεύτερη πολιορκία
του Μεσολογγίου, όταν ανατινάχθηκε η πυριτιδαποθήκη
του Χρήστου Καψάλη (10 Απριλίου 1826).
Η αποκατάσταση του ονόματος του Γούση
Υπάρχουν ιστορικοί, οι οποίοι εκφράζουν εντελώς διαφορετική άποψη.
Υποστηρίζουν πως η λεγόμενη «προδοσία» του Πήλιου Γούση
στην κατάληψη του Σουλίου, βασίζεται στη λαϊκή παράδοση και απέχει πολύ
από την πραγματικότητα.
Σε πολλά βιβλία αναγράφεται ότι ο Γούσης ήταν Σουλιώτης πολεμιστής,
ο οποίος μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία το 1819. Πολέμησε από το 1800
μέχρι και το 1804 τους Τουρκαλβανούς του Αλή πασά
και έπεσε ηρωικά το 1826, κατά την έξοδο του Μεσολογγίου.
Η παρεξήγηση και ο χαρακτηρισμός του «προδότη»
Λέγεται, πως μετά τον θάνατο του Γεωργίου Τζαβέλλα, οι Σουλιώτες ζήτησαν
την εκλογή νέου αρχηγού.
Ο Γούσης έθεσε υποψηφιότητα για το αξίωμα,
αλλά τελικά εξελέγη ο Φώτος Τζαβέλλας.
Τότε ακούστηκε να λέει δυσαρεστημένος ο Γούσης: «γ… τη μάνα του,
όλο οι Τζεβελλαίοι θα ορίζουν το Σούλι; Θα τους δείξω εγώ».
Στη συνέχεια έφυγε από το Σούλι, παίρνοντας μαζί την οικογένεια
και τους ακολούθους του και εγκαταστάθηκε στην Πρέβεζα.
Η κακή φήμη του Γούση προέκυψε από το συγγραφέα Χριστόφορο Περραιβό,
ο οποίος έγραφε, πιθανότατα για προσωπικούς λόγους,
πως «ο Γεώργιος Μπότσαρης και οι συμπεθέροι του Γούσης
και Κουτσονίκας επρόδωσαν στον Αλή πασά την πατρίδα τους, το Σούλι».
Η υπόληψη και το όνομα και του Πήλιου Γούση σήμερα
θεωρείται ότι έχουν αποκατασταθεί ιστορικά.
